STRAZBUR – Poslanici Evropskog parlamenta pozvali su EU da zabrani “prodaju” državljanstva i regulisanja boravišta u zamjenu za finansijska ulaganja. Zahvaljujući tim šemama, u nekim članicama, više od 130.000 ljudi dobilo je boravište ili državljanstvo u zemljama EU.
Evropski parlament je većinom glasova – 595 za, 12 protiv i 74 suzdržana usvojio preporuku Komisije da zaustavi dijeljenje zlatnih pasoša koji se mogu zaslužiti velikim ulaganjem.
Radi se o slučajevima kada bogati preduzetnici dobijaju državljanstvo određene članice EU iako nisu u njoj živjeli potreban broj godina, ali su u njoj pokrenuli veliku ili “strateški važnu” investiciju.
Autorka izvještaja o tim šemama Sofija in ‘t Veld (Obnovimo Evropu, Holandija) rekla je da bi boravište u EU trebalo da se daje samo ljudima koji ulažu u realnu ekonomiju i kojima se može vjerovati da su legitimni investitori bez kriminalne pozadine.
Karakteristika tih šema, kako se navodi, jesu minimalni ili nikakvi zahtjevi u vezi sa fizičkim prisustvom i one nude brzi put do boravišta ili državljanstva u zemlji EU u poređenju sa preprekama u slučajevima kada se traži međunarodna zaštita, legalne migracije ili naturalizacije konvencionalnim kanalima.
Pošto dobiju novi status (boravište ili državljanstvo), kori-snici šeme odmah počinju da uživaju slobodu kretanja u Šengen zoni. U izvještaju koji je uradio Odbor EP za građanske slobode, pravdu i unutrašnje poslove (LIBE) za te šeme se kaže da su “neprimjerene sa etičke, pravne i ekonomske tačke gledišta”.
Šemu davanja državljanstva za investicije trenutno imaju tri zemlje – Malta, Bugarska, čija je vlada najavila ukidanje šeme, i Kipar, koji obrađuje samo zahtjeve predate prije novembra 2020.
Istovremeno je u 12 članica EU na snazi davanje boravišta za investicije, a minimalno ulaganje se kreće između 60.000 evra i 1,25 miliona.
U izvještaju se navodi da šeme “pasoš za keš” pogađaju sve članice EU, jer odluka jedne zemlje da dodijeli državljanstvo u zamjenu za investiciju automatski daje prava u odnosu na druge zemlje. Među tim pravima su sloboda kretanja, pravo glasanja i kandidovanja na evropskim izborima i pristup jedinstvenom tržištu.
Ta šeme mogu da štete ostalim članicama EU zbog opa-snosti od korupcije, pranja novca, bezbjednosnih prijetnji, izbjegavanja poreza, pritiska na sektor nekretnina i erozije integriteta unutrašnjeg tržišta, navodi se.
Prema izvještaju Odbora, članice EU ne konsultuju uvijek postojeće baze podataka EU, niti razmjenjuju informacije o ishodima provjera i procedura. Odbor je izrazio zabrinutost da su neke zemlje prihvatile zahtjeve za državljanstvo onih koji nisu ispunjavali bezbjednosne uslove.
In ‘t Veldova je rekla da nedovoljna pažnja znači da je “stavljen crveni tepih” za korupciju i pranje novca.
“Ljudi iz sjenke plaćaju velike sume da dobiju pristup u EU. Zajednice od tih suma nemaju koristi, umesto toga trpe korupciju“, rekla je ona.
Istraživanje je pokazalo da je više od 130.000 ljudi dobilo boravište ili državljanstvo u zemljama EU preko tih šema uz ukupne investicije procijenjene na 21,4 milijarde evra od 2011. do 2019. Agencije