SARAJEVO, U Sarajevu su danas predstavljeni rezultati regionalnog istraživanja provedenog u okviru projekta “Ka efikasnim mehanizmima javnih nabavki u državama /potencijalnim/ kandidatima za članstvo u EU”, koji ukazuju na neophodnost povećanja transparentnosti i svrsishodnosti javnih nabavki.
Glavni zaključci ovog skupa odnose se i na stimulaciju konkurencije na tenderima, povećanje efikasnosti rada institucija u sistemu javnih nabavki, kao i uspostavljanje jasne odgovornosti svih učesnika u procesu javnih nabavki.
Predstavnik Fondacije za otvoreno društvo Srbija Jasna Filipović rekla je novinarima da su tokom ovog skupa predstavljeni rezultati za BiH, Crnu Goru, Makedoniju i Srbiju koji se odnose na komparativna istraživanja pravnog i institucionalnog okvira javnih nabavki, efektivnosti postojećih sistema, rizika za pojavu korupcije i preporuke za unapređenje sistema javnih nabavki.
“Ovo je regionalni projekat koji traje četiri godine i koji finansijski podržava EU. Mi se nadamo da ćemo u tom periodu donijeti nužne izmjene zakona o javnim nabavkama u regionu, a nakon toga svi zajedno treba da insistiramo na njihovoj dosljednoj primjeni, jer je to u direktnom interesu građana naših država”, istakla je Filipovićeva.
Prema njenim riječima, tokom diskusije iznesene su brojne primjedbe na transparentnost, slabu konkurenciju, te skrivanje planova javnih nabavki, iako su one javna stvar.
Predstavnik Fonda otvoreno društvo BiH Mervan Miraščija prenio je generalno zapažanje legislativno-institucionalne analize, a to je da se u svim zemljama regiona “slijepo” ide na usaglašavanje domaćeg sa evropskim zakonodavstvom.
“Drugim riječima, skoro sve zemlje više rade na prisvajanju, odnosno usvajanju evropskih direktiva, umjesto da rješavaju konkretne probleme ponuđača i ugovornih organa u vlastitim sistemima javnih nabavki”, pojašnjava Miraščija.
On je naveo da u BiH na godišnjem nivou ima 40.000 javnih nabavki, a kontrolom samo 14 tendera ustanovljeni su brojni nedostaci – nepostojanje planova i njihova neusklađenost sa budžetima, odgovornost komisija za javne nabavke nije regulisana, neprimjereno preferiranje određenih proizvođača ili dobavljača i drugo.
Prema njegovim riječima, zbog loših propisa i procedura u protekle dvije godine u BiH poništena su oba tendera koja su bila raspisana za nabavku opreme za spašavanje, tako da je BiH majske poplave u ovoj godini dočekala nespremna.
On je dodao da je u svim zemljama regiona evidentan ogroman nivo javnih budžetskih sredstava koja se troše u procesima javnih nabavki tako da je, na primjer, ukupna vrijednost javnih nabavki u BiH u 2013. godini iznosila 2,8 milijardi KM, što je 9,69 odsto u odnosu na bruto domaći proizvod u BiH, odnosno skoro jedna trećina ukupnih javnih budžetskih sredstava u BiH.
Predsjedavajući Komisije za razmatranje žalbi BiH Ostoja Kremenović, izražavajući zadovoljstvo nivoom diskusija i preporuka sa ovog skupa, rekao je da BiH ima desetogodišnje iskustvo u primjeni Zakona o javnim nabavkama, i najavio da praktična primjena novog izmijenjenog zakona kreće od 1. januara, što će svakako doprinijeti većem stepenu zakonitosti u sistemu javnih nabavki.
“Protekli period karakteriše nagli pad broja žalbi. U prvih deset mjeseci prošle godine imali smo 1.874 žalbe, a u istom periodu ove godine 964 žalbe, što je rezultat uvedenih naknada za pokretanje žalbenih postupaka iz 2013. godine”, istakao je Kremenović.
On kaže da bi bilo poželjno da svi nivoi vlasti u BiH iskoriste prelazak sa starog na novi zakon, da istovremeno izvrše reforme procedura javnih nabavki, naročito u smislu zajedničkih centralizovanih nabavki, čime bi se doprinijelo većem stepenu transparentnosti, stručnosti i nekim drugim efektima koji se očekuju od javnih nabavki.
Na ovom skupu, koji je okupio oko 80 učesnika iz BiH, regiona i institucija EU, predstavljene su i preporuke proizašle iz navedenih istraživanja, a na prezentaciji su učestvovali predstavnici organizacija civilnog društva, institucija BiH i poslovnog sektora.
Projekat je usmjeren na jačanje pritiska organizacija civilnog društva prema vlastima zemalja zapadnog Balkana radi uspostavljanja efikasnijeg sistema javnih nabavki i veće odgovornosti u trošenju javnih sredstava.
Ovaj projekat, koji finansira EU, provode Fondacija za otvoreno društvo Srbija, Centar za razvoj neprofitnog sektora Srbija, Centar za građanske komunikacije Makedonija, Mreža za afirmaciju nevladinog sektora Crna Gora, Fondacija za otvoreno društvo Slovačka i Fond “Otvoreno društvo” BiH. Srna