BUKUREŠT, Rumunija je zahvaljujući reformama koje diktira EU i finansijskoj pomoći Brisela postala najbrže rastuća privreda u Evropi.
Rumunija je i dalje druga najsiromašnija država Evropske unije čije su zarade niže čak i od onih u Srbiji. One su međutim u skladu sa stanjem tamošnje privrede koju su reforme, koje godinama diktira Evropska unije, konačno stavile na uzlaznu putanju. B 92 je provjeravao koliko je Rumunija odmakla dok se Srbija bavila teritorijalnim pitanjima.
Nakon pada Čaušeskovog režima iz Srbije je sa visine gledamo na istočne susjede, ali 25 godina kasnije Rumunija je ispred Srbije. Već sedam godina je u Evropskoj uniji i poslije teškog početka u prvom kvartalu ove godine bilježi najbrži rast u Uniji. To međutim ne znači da Rumuni žive “evropski san“.
“Kada je u pitanju novac, ne. Zaista ne mogu drugačije da kažem. Ja sam ljekar i moram da napustim svoju zemlju kako bih zaradila više novca”, kaže za B92 jedna stanovnica Bukurešta.
Četvrt vijeka tranzicije dovelo je do ekonomskog raslojavanja rumunskog društva, objašnjava ekonomska novinarka Korina Angel.
“Postoji siromašni dio stanovništva. To su prije svega stariji, penzioneri, koji nisu u stanju da pokrivaju troškove života sa svojim niskim penzijama. To je i dalje veliki problem u Rumuniji. S druge strane, mladi se još uvijek suočavaju da nezaposlenošću. Tu je Unija pomogla pripremajući ih za potrebe ovdašnjeg tržišta rada još od srednje škole“, kaže ona.
Nezaposlenost od 7 odsto u Rumuniji daleko je ispod 24 odsto nezaposlenih radnika u Srbiji. Rumunija danas ima tri i po puta veći bruto domaći proizvod od Srbije i upola nižu inflaciju. Razlozi za takvu razliku liježe i u nivou ekonomskih sloboda dvije zemlje.
U okviru Indeksa ekonomskih sloboda za 2014. sloboda poslovanja Rumuniji donosi 71 poen, a Srbiji nešto više od 59. I sloboda investiranja kod susjeda je bolja sa 80 poena, mada Srbija ne zaostaje mnogo sa 75 poena. Sistemska zaštita od korupcije snažnija je u Rumuniji kojoj donosi 37.7 poena dok je Srbija slijedi sa 34 poena.
“Ljudi se sve više okreću privatnom preduzetništvu. Upravo sam se vratila sa putovanja po unutrašnjosti i vidjela sam pansione i druge turističke lokacije koje su izgrađene upravo novcem iz evropskih fondova. Ti projekti daju šansu za opstanak ljudima koji vjerovatno ne bi imali šanse na tržištu rada”, ocjenjuje Korina Angel.
Fondovi Evropske unije omogućili su Rumuniji da prestane da povlači kredite Međunarodnog monetarnog fonda i čak da ignoriše njihove preporuke da ne stimulišu poslodavce smanjenjem poreza na zarade što je mjera koja se već godinama traži i u Srbiji ali koju naš budžet ne može da priušti.
Iako su prosječne zarade u Rumuniji za dvije-tri hiljade dinara niže nego u Srbiji Rumune više ne zanima crvena novčanica iz Srbije. Oni danas imaju veće ambicije i gledaju ka zelenoj novčanici Evropske unije čijem se uvođenju nadaju od 2019.
Pored finansijske najveća pomoć Unije Rumuniji bila je na uspostavljanju efikasnijeg pravosudnog sistema, podsjeća Suzana Ivanović iz Savjeta za regionalnu saradnju.
“Funkcionišući pravni sistem vraća pouzadanje u pravnu državu, pouzdanje u sigurnost investicija i stvara zdravu okolinu za strane investicije, a znamo da su one osnova za ekonomski razvoj i rast“, kaže Ivanovićeva.
Iskustvo Evropske unije sa prijemom nespremnih Rumunije i Bugarske otežalo je put Srbije ka članstvu. Za razliku od Bukurešta kojem je Unija morala u hodu da sređuje državni sitem, Beograd će taj posao morati da završi još tokom pregovora koji će trajati najmanje šest godina. B 92
