BANJALUKA, SARAJEVO – Pandemija kovida-19 Bosni i Hercegovini ukrala je minimalno tri godine ekonomskog rasta, što znači da je potreba za oporavkom utoliko veća. Sa pravim mjerama oporavak može ići sa dvocifrenim stopama rasta, međutim, u ovom trenutku je vjerovatnije da se vraćamo na puzajući rast domaće ekonomije.
Ističe se ovo u drugom izvještaju o aktuelnoj ekonomskoj krizi, naslova “Kovid-19, ekonomska perspektiva Bosne i Hercegovine”, koji su za “Friedrich Naumann fondaciju Western Balkans” radili bh. ekonomski stručnjaci.
U izvještaju je apostrofirano da je u prvih šest mjeseci ove godine u BiH došlo do značajnog pada izvoza, uvoza, industrijske proizvodnje, zaposlenosti, potrošnje i naplate poreza u odnosu na isti period prošle godine.
Admir Čavalić, ekonomski analitičar i jedan od autora izvještaja, kazao je za “Nezavisne” da se oporavak ekonomije BiH može očekivati tek 2023. godine.
“Uglavnom, i sam oporavak našeg tržišta zavisi od oporavka tržišta Evropske unije. Mi očekujemo preko 30.000 nezaposlenih u ovoj godini, ali vidjećemo da li će se to u januaru i februaru naredne godine potvrditi“, kazao je Čavalić, koji je još jednom ponovio zaključak iz izvještaja da je ova kriza BiH ukrala tri godine ekonomskog rasta.
“Budući da se BiH sporije oporavlja od drugih evropskih zemlja, pa čak i od zemalja iz regiona, smatram da bi bilo dobro da provedemo hitno niz mjera koje smo predložili na državnom nivou, koje bi podrazumijevale digitalnu transformaciju naše privrede, unapređenje fiskalnih uslova i stabilizaciju socijalnih sistema“, rekao je Čavalić.
U izvještaju se navodi da njihove projekcije pokazuju snažan pad BDP-a u 2020. godini.
“Prema trenutno dostupnim podacima i ekonomskim kretanjima te na osnovu kreiranog regresionog modela, očekujemo pad godišnjeg BDP-a od 6,34 odsto u ovoj godini. Vraćanjem optimizma na tržište, bržom i efikasnijom provedbom ekonomskih mjera i paketa pomoći mogu se ublažiti negativni učinci pandemije bolesti kovid-19 u trećem i četvrtom tromjesečju i na taj način postići manji predviđeni pad BDP-a od trenutnih projekcija“, navodi se u izvještaju.
Dalje se navodi da se početak ekonomskog oporavka očekuje tokom 2021. i 2022. godine, zavisno od jačanja inostrane potražnje i povećanja izvoza iz BiH, te da u slučaju jačeg porasta izvoza tokom 2021. i 2022. godine možemo da očekujemo ekonomski rast od 4,1 odsto u 2021. i 4,3 odsto u 2022. godini.
“U ovom scenariju, polovinom 2022. godine ekonomija BiH bi se vratila na stanje prije pandemije. U slučaju slabijeg rasta izvoza očekujemo ekonomski rast od 2,1 odsto u 2021. i tri odsto u 2022. godini. U ovom slučaju ekonomija BiH bi se vratila na stanje prije pandemije u prvom kvartalu 2023. godine“, pojašnjava se u izvještaju.
Čavalić ističe da je najbolji pokazatelj negativnih efekata pandemije bolesti virusa korona na ekonomiju BiH pad broja zaposlenih te da se može uočiti da je 89,58 odsto u porastu nezaposlenosti tokom pandemije došlo iz četiri sektora koja primarno čine zaposlenost u privredi, a to su turizam, ugostiteljstvo i hotelijerstvo, trgovina na veliko i malo, prerađivačka industrija te sektor umjetnost, zabava i rekreacija.
“Dobra stvar je što su ugostiteljstvo i turizam ekonomske oblasti koje se brže opravljaju nego, na primjer, industrija i poljoprivreda“, kazao je Čavalić.
U izvještaju se ocjenjuje da su mjere koje su vlade entiteta donosile, a koje se odnose na ekonomsku pomoć, bile zakasnjele i nedovoljne, što nije vratilo optimizam na tržište i nije ublažilo negativne efekte, te da ukidanje zabrana i drugih restriktivnih mjera nije značajno doprinijelo oporavku ekonomije.
Posebno bitan dio ovog izvještaja odnosi se na percepciju domaće javnosti u vezi s pandemijom. Kao što se i moglo pretpostaviti, javnost je više zabrinuta zbog ekonomskih, a ne zbog zdravstvenih posljedica pandemije. Ovo je posebno bitno imati u vidu zbog opšte neizvjesnosti u vezi s mjerama u skorijoj budućnosti, uvažavajući trend zatvaranja zemalja koje su zapadno od BiH. Osnovni problem bh. ekonomije u ovom trenutku, shodno istraživanju, predstavlja drastično smanjenje potražnje i (potencijalna) zabrana rada pojedinih biznisa.
Na ovaj način došlo je do realnog smanjenja ponude i vještačkog smanjenja potražnje, što je stvorilo niz drugih, strukturalnih problema u okviru ekonomije.
“Posebni izazovi nas očekuju u zadnjem kvartalu ove godine i prvom kvartalu naredne“, zaključuje se u izvještaju.
Realni pad bruto domaćeg proizvoda u RS u drugom tromjesečju ove godine u odnosu na drugo tromjesečje prošle godine iznosio je 6,9 odsto, objavio je Republički zavod za statistiku RS. BDP Republike Srpske u prvom tromjesečju 2020. godine u odnosu na isti period 2019. godine imao je stopu rasta od 1,4%. Nezavisne
