TOKIO, Nobelovac Robert Šiler smatra da je podizanje patriotskog duha neopodno da bi se radikalno promijenilo ekonomsko raspoloženje u jednoj zemlji.
Uvjerenost u ispravnost sopstvenog ekonomskog modela i neka vrsta “zdravog nacionalizma” su najvažniji uslovi za uspješnu borbu protiv stagnirajuće privrede, tvrdi američki ekonomista Robert Šiler.
On vjeruje da su poslovni ljudi širom svijeta prestali obimnije da investiraju u nove projekte nakon početka globalne finansijske krize u ljeto 2008. godine, zbog opšte pesimističke klime i prevelike bojazni za buduće poslove.
Šiler, profesor ekonomije na američkom Unverzitetu Jejl koji je lani za svoje teorijske radove u ekonomiji dobio i prestižnu Nobelovu nagradu, kaže da jedini uspješan način borbe protiv tekuće stagnacije i vrlo skromnog rasta u većini najrazvijenijih zemalja predstavlja prvenstveno stvaranje nove, pozitivne, poslovne klime.
“Ljudi su suviše zaplašeni razgovorima o krizi i ne ulažu u nove projekte. Jedini način da se razbije ta loša klima je stvaranje novog talasa poslovnog povjerenja”, ističe on.
Ekonomijom upravljaju osjećanja i utisci, a istorija velikih kolebanja na berzama akcija je u velikoj mjeri posljedica “stagnacije u glavama ljudi”, smatra ugledni američki stručnjak.
Šiler objašnjava da poslovni optimizam podstiče biznismene da troše više novca i šire svoje poslove, unajmljuju više saradnika, grade nove fabrike, dok učestale priče o ekonomskom padu utiču da se poslovna aktivnost sužava i svi bitni rashodi smanjuju. Kao dobar primjer ekonomskog “buma”, on navodi polet u američkoj privredi koji je zabilježen u prvoj polovini protekle decenije, kada je “postojala čvrsta vjera u trijumf kapitalističkog preduzetničkog duha u novom milenijumu”.
Visok privredni rast u SAD i drugim razvijenim dijelovima svijeta tada je bio toliko moćan, jer je ogromna masa ljudi bila spremna, psihološki i finansijski, da investira u stambenu gradnju, informaciono-tehnološki sektor i druge brzo rastuće dijelove ekonomije, navodi Šiler, a prenosi portal Finmarket.
Kada je, međutim, u ljeto 2008. godine buknula globalna finansijska kriza, informacije o opštem blagostanju brzo su zamijenjene izvještajima o mnogobrojnim koruopcionaškim skandalima u hipotekarnom biznisu SAD i drugih razvijenih ekonomija, zloupotebama u velikim zapadnim bankama, drugim finansijskim institucijama, ali i greškama finansijskih regulatora, navodi američki profesor .
U tako lošoj poslovnoj klimi, strah od posljedica duboke recesije u svjetskoj privredi početkom 2009. postao je najveći u proteklih 30 godina, objašnjava Šiler, koji je krajem 2012. godine posjetio Japan i tom prilikom dao “ključne savjete” premijeru te zemlje, Šinzu Abeu.
Premijer Japana je, naime, primjenjujući Šilerove savjete i njegovu “psihološku teoriju” uspio da pokrene u pozitivnom smjeru treću po snazu svjetsku privredu, koja je prethodnih bezmalo 20 godina uglavnom bila u recesivnom stanju.
Abe je preduzeo niz mjera u cilju efikasne i brze primjene u domaćoj ekonomiji obilnih novčanih i finansijskih stimulacija, uz istovremeno sprovođenje strukturnih privrednih reformi.
Takva ekonomska politika je brzo dala veoma opipljive rezultate, jer je prema analizi Međunarodnog monetarnog fonda razlika između stvarne i moguće proizvodnje u Japanu opala lani na svega 0,9 odsto, prema visokih 3,6 procenata u “kritičnoj” 2011. godini.
Ostale najrazvijenije zemlje nisu, za razliku od Japana, još prošle “ni polovinu puta ka stvarnom privrednom oporavku”, a podaci MMF-a pokazuju da je u tom djelu svjetske ekonomije razlika između realno ostvarene u moguće produkcije u 2013. bila i dalje visoka – 3,2 odsto, iako nešto manja nego u periodu kada je kriza bila na vrhuncu.
Premijer Abe, pored primjene navedenih stimulativnih ekonomskih mjera, uporno radi i na podizanju patriotskog duha u Japanu, jer je i to neopodno da bi se radikalno promijenilo raspoloženje nacije i ekonomska klima u “zemlji izlazećeg sunca”, koja je decenijama poslije Drugog svjetskog rata bila najbolji primjer države sa stalnim i visokim privrednim rastom. Tanjug
