ZAGREB, Prosječan godišnji rast hrvatskog javnog duga u posljednjih 15 godina iznosio je 12,4 odsto, i čak 10 godina bilježen je dvocifreni rast, a najviši 2000. godine, kada je dostigao 27,5 odsto, navodi se u analizi hrvatske Privredne komore.
Na kretanje javnog duga izvjestan uticaj imale su promjene u metodologiji obračuna, kao i procesi restrukturiranja preduzeća (brodogradnja, avio-prevoz, željeznica), tokom kojih je znatan dio obaveza prebačen u javni dug, ističu iz Komore, a prenosi portal Seebiz.
Takođe, dio državnih garancija koja preduzeća nisu na vrijeme platila prebačen je u javni dug. Formiranju ukupnog javnog duga u Hrvatskoj, uz kumuliranje konstantno visokoga budžetskog deficita, doprinijelo je i finansiranje putne infrastrukture, kao i preuzimanje obaveza države prema građanima (stara devizna štednja).
S dostignutim nivoom javnog duga od 85 odsto bruto društvenog proizvoda u 2014, Hrvatska se pozicionirala na nivo prosjeka Evropske unije (86,8 odsto BDP-a), i ujedno na znatno viši nivo od većine sličnih tranzicijskih zemalja (Bugarska 27,6 odsto, Rumunija 39,8 odsto, Češka 42,6 odsto, Poljska 50,1 odsto).
Najniži nivo javnog duga bilježe Estonija (10,6 odsto) i Luksemburg (23,6 odsto), dok je najveći udio javnog duga u BDP-u u Portugalu (130,2 odsto), Italiji (132,1 odsto) i Grčkoj (177,1 odsto).
U posljednjih godinu dana Hrvatska je udio javnog duga u BDP-u povećala za 4,4 procentna poena, u čemu ju je nadmašilo tek pet zemalja članica Evropske unije (Švedska, Kipar, Španija, Bugarska i Slovenija).
U analizi se dalje naglašava da Međunarodni monetarni fond, koji Hrvatsku svrstava među zemlje sa tržištima u nastajanju, sa srednjim nivoom dohotka, ocjenjuje da je prosječan nivo udjela javnog duga u BDP-u za takve zemlje 43,9 odsto, što je, kako se navodi, znatno niža stopa od one koju bilježi Hrvatska.
Prema Programu konvergencije Vlade Hrvatske za period 2015-2018, u ovoj godini zadržaće se visok budžetski deficit, i to na nivou od 5,0 odsto BDP-a, što će i visinu javnog duga do kraja godine dovesti do udjela od 90 odsto BDP-a. Isti program predviđa rast javnog duga sve do nivoa od 92,5 odsto BDP-a u 2017, poslije čega bi ta stopa trebalo da stagnira, a zatim i da opada.
Sličnu nepovoljnu sliku pružaju i proljećne prognoze Evropske komisije, prema kojima bi udio hrvatskog javnog duga u BDP-u ove godine dostigao 90,5 odsto, a u 2016. bi narastao na 93,9 odsto.
Kako se navodi u analizi Komore, problem je i u tome što je predviđeni privredni rast u 2015. (prema procjenama EK), svega 0,3 odsto i 1,2 odsto u 2016. godini.
Očigledno je, ističu autori ove analize, da ni pri istorijski niskim troškovima zaduživanja na svjetskim finansijskim tržištima, Hrvatska ne može da izbjegne efekat “grudve snijega”, s obzirom na činjenicu da nizak privredni rast i dalje neće nadmašivati troškove zaduživanja vezane za nepovoljan kreditni rejting zemlje. U principu, višak stvorene vrijednosti koristiće se za servisiranje obaveza, a ne za razvoj zemlje. Tanjug
