BANJALUKA, Javna preduzeća u Republici Srpskoj neuspješno upravljaju svojim potraži-vanjima, koja drastično rastu, bez obzira na mjere koje se preduzimaju i dodatne resurse koji se angažuju za naplatu. 
Iz izvještaja revizije učinka o temi upravljanja potraživanjima javnih preduzeća, koji je za period 2011. do 2015. godina uradila Glavna služba za reviziju javnog sektora, može se vi-djeti da su potraživanja javnih preduzeća u 2015. godini, u odnosu na 2011. godinu, po-rasla za više od 100 odsto za isporučenu električnu energiju, 10 odsto za isporučenu vodu i pet odsto za isporučenu toplotnu energiju.
Što se tiče električne energije, posebno je vi-sok porast potraživanja u odnosu na 2013. godinu i to čak 250 odsto ili za 140 miliona KM, i to sa 57 miliona KM na 197 miliona KM.
Kada su u pitanju vodovodi, potraživanja su porasla za oko 25 odsto ili za oko 200.000 KM, sa 800.000 na milion KM. S obzirom na to da je revizija obuhvatila rad devet javnih preduzeća republičkog i lokal-nog nivoa, može se pretpostaviti da bi podaci o potraživanjima svih javnih preduzeća u RS bili daleko gori.
U ovoj reviziji učinka fokus je bio na “Elektrokrajini”, “Elektrodoboju”, “Elektrohercegovini”, zatim toplanama u Do-boju, Banjaluci te vodovodima u Kozarskoj Dubici, Gacku, Trebinju i Derventi.
“Od oko 300 miliona KM ukupnih bruto potra-živanja, bilzu 190 miliona KM su potraživanja koja su starija od jedne godine, a od toga oko 130 miliona KM starije je od pet godina”, navode revizori i kao jedan od primjera na-vode da su kod banjalučke “Toplane”, od ukupno 29 miliona KM potraživanja, oko 20 miliona KM starija od jedne godine, a od toga je oko 10 miliona KM starije od pet godina.
Potrošači po osnovu tri vrste usluga koje im se isporučuju iz javnih preduzeća, najviše kasne u plaćanju struje, zatim grijanja i na kraju vode, koja je i najjeftinija, a ono što je zanimljivo jeste da su među velikim neplatiša-ma i budžetski korisnici.
Revizija je pažnju skrenula i na selektivan pristup nadležnih in-stitucija prema potraživanjima javnih predu-zeća i pomalo čudan odnos jer, recimo, ba-njalučkoj “Toplani”, zaključno sa 2015. godi-nom, Vlada RS je avansno uplatila 3,2 mili-ona KM, a istovremeno su potraživanja od budžetskih korisnika i fondova republičkog nivoa za koje Vlada RS plaća grijanje iznosi-la preko 5,6 miliona KM.
“Vlada RS, zajedno sa resornim ministarstvi-ma i JP, je u posmatranom periodu preduzi-mala selektivno mjere i aktivnosti na naplati potraživanja od pojedinih potrošača”, navode revizori i zaključuju da nadzor nad upravlja-njem potraživanjima nije adekvatan.
Zanimljiv je i podatak da u potraživanjima leži vrijednost veća od godišnjeg prihoda iz po-slovanja, a po svemu sudeći, dobar dio po-traživanja neće biti naplaćen, jer su pojedina pravna lica koja imaju milionska dugovanja otišla u stečaj i likvidaciju.
Samo “Elektrokra-jina” (EK) zaključno sa 2015. godiniom od pravnih lica koja se nalaze u stečajnom pos-tupku potražuje oko 15 miliona KM ili devet odsto od ukupnih rizičnih potraživanja.
Po istom osnovu “Elektrohercegovina” potražuje oko šest miliona KM.
“Potraživanja EK od Univerzitetskog kliničkog centra (UKC) Banjaluka na dan 31.12.2015. godine iznose nešto više od pet miliona KM. U periodu koji je revizija posma-trala potraživanja od UKC-a su porasla za oko četiri puta, odnosno na dan 31.12.2011. godine su iznosila oko 1,35 miliona KM”, navode revizori.
Preduzeća pod lupom
- “Elektrokrajina”,
- “Elektrodoboj”
- “Elektrohercegovina”
- Toplane u Doboju i Banjaluci
- Vodovodi u Kozarskoj Dubici, Gacku, Trebinju i Derventi
Banjalučka “Toplana”
U banjalučkoj “Toplani” od ukupno 29 mili-ona KM potraživanja, oko 20 miliona KM su starija od jedne godine, a od toga je oko 10 miliona KM starije od pet godina. Nezavisne novine
