VAŠINGTON/LONDON, Ne postavlja se pitanje da li će biti nove globalne ekonomske krize, već je nedoumica samo kada će do nje doći, a tzv. “bankarstvo u sjenci” /shadow banking/ pospješuje crne trendove – upozoravaju stručnjaci.
MMF je zabrinut zbog ekspanzije “bankarstva u sjenci” koje se odnosi na splet nereguliranih izvanbilansnih aktivnosti koje preduzimaju finansijske institucije.
Ove aktivnosti oponašaju konvencionalni bankarski sistem, te omogućavaju npr. plasiranje kredita i trgovinu finansijskom imovinom, ali bez uobičajenih pravila i regulacija koja se primjenjuju na regularno bankarstvo.
Alternativne bankarske institucije najčešće su smještene u poreskim oazama.
Prije posljednjeg globalnog ekonomskog pada, američki sistem “bankarstva u sjenci bio je dva i po puta veći od konvencionalnog bankarskog sistema – navode ekonomski portali.
U Velikoj Britaniji taj sistem je manji od konvencionalnog, ali je, ipak, “težak” oko 400 odsto BDP-a.
Globalno gledano, nevjerovatne svote novca, u okviru finansijske imovine, pohranjene su u “bankama iz sjene”. Riječ je iznosu ekvivalentnom polovini imovine banaka u svijetu?!
“Bankarstvo u sjenci” jeste problematično zato što je van kontrole javnosti, a uz to je i vrlo kompleksno. Raste kada finansijske institucije i tzv. “hedž fondovi” počnu da izbjegavaju regulacije.
Oni tako ostvaruju visoke zarade na investicije u što kraćem vremenu.
Stručnjaci naglašavaju da je “bankarstvo u sjenci” igralo veliku ulogu u zadnjoj ekonomskoj krizi i ocjenjuju da su veze tog sistema sa konvencionalnim bankama srušile ostatak finansijskog sistema i to u času kad je sistem “banki u sjeni” doživio kolaps.
Taj sistem se poslije oporavio zahvaljujući ultra niskim kamatnim stopama i korištenju kvantitativnog popuštanja država širom svijeta.
Centar za istraživanje ekonomske politike upozorava da stvari opet počinju da se komplikuju. Od 2008. ukupan iznos duga širom svijeta u poređenju sa globalnim BDP-om “porastao” je za 38 bodova, na 212 odsto.
Kineski spoljni dug snažno je povećan, ali i druge velike zemlje srednjeg dohotka, poput Turske, takođe imaju visok rast zaduženosti.
Zemlje niskog dohotka upravo prolaze kroz scenario koji su prošle zemlje visokog dohotka početkom 21. vijeka – pa je stvaranje dugova trenutno odgovorno za proces rasta ekonomije.
Posebno je izložena Velika Britanija – pokušaji otplate dijela javnog duga neslavno su propali. Osjeća se pad realnih prihoda, ali povećanje duga privatnog sektora (kreditne kartice i hipoteke) pomaže da se održi “oporavak”.
Stručnjaci navode da je jedina šansa da se izbjegna nova ekonomska kriza – povratak održivom razvoju /ostavljajući po strani njegove posljedice na okolinu/.
Ali, to nije realno, pa je vjerovatniji značajniji otpis dugova koji se već nagovještava u britanskim kompanijama.
