– Nova odluka o raspodjeli prihoda opštinama sadrži niz nelogičnosti i nezakonitosti
– Osnovni princip: Uzmi siromašnima i daj bogatima
– Odluka donesena na pola fiskalne godine, a zasnovana na preliminarnim rezultatima popisa!
BANJALUKA, Novom Odlukom o učešću gradova i opština u raspodjeli prihoda od indirektnih poreza, koja se primjenjuje od 01. jula, Vlada Republike Srpske će uništiti male i nerazvijene opštine. Odluka ima niz manjkavosti i nedosljednosti, pojedinim opštinama će budžeti biti prepolovljeni, a drugima značajno umanjeni iako neke od njih imaju znatno više stanovnika nego na popisu 1991. godine, rezultat je analize poslovnog portala CAPITAL.ba.
Odlukom Vlade, veće i razvijenije opštine dobiće više novca, a siromašnije još manje.
Odluka Vlade prepuna je nelogičnosti. Prvo donesena je na pola fiskalne godine (budžeti opština i gradova su odavno usvojeni). Drugo, odluka se bazira se na preliminarnim rezultatima izbora što je samo po sebi nezakonito i može biti oboreno na Ustavnom sudu.
Treće, zasniva se na principu „otmi malima da bi dao velikima“.
I na kraju Vlada u osnovnom kriteriju za dodjelu sredstava (povećanje ili smanjenje broja stanovnika na poslednjem popisu u odnosu na popis iz 1991. godine) pokazuje svoje nedosljednost i diskriminisanje lokalnih zajednica. Na primjer u slučaju opštine Pale koja ima više stanovnika po novom popisu, a koeficijent raspodjele joj je umanjen (-5,72%)
POSLJEDICE
– Ubrzano iseljavanje stanovništva iz opština kojima su smanjeni prihodi
– Najmanje dvije opštine su dovedene u poziciju da de facto budu ukinute (Donji Žabar i Istočni Stari Grad), jer su im prihodi smanjeni 42.39% i 38.48%.
– Veći broj opština će imati problema sa izvršavanjem osnovnih funkcija
ANALIZA
U oštećenim opštinama uvjereni su da su načelnici i gradonačelnici velikih opština i gradova iskoristili svoj uticaj na ministra finansija Zorana Tegeltiju, koji se na početku protivio, ali na kraju kao što se vidi, popustio.
Odlukom Vlade, od 63 jedinice lokalne samouprave, 26 opštine i grada imaju veće koeficijente u odnosu na ranije, i oni se kreću od 0,64% za opštinu Gradiška do 28,10% za opštinu Osmaci. Osim Grada Istočno Sarajevo čiji koeficijent je niži za 3,80%, ostalih pet gradova ima veće koeficijente i to: Banja Luka 1,58%, Doboj 3,27%, Bijeljina 8,67%, Trebinje 11,20% i Prijedor 11,47% za tekuću 2014.godinu.
Ostalih 37 jedinica lokalne samouprave u RS, koje većinom pripadaju grupama nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština, primjenom nove Odluke imaju značajno snižene koeficijente u odnosu na dosadašnje.
Koeficijenti su niži u prosjeku za 10,97%, odnosno kreću se od -0,36% za Istočnu Ilidžu do -42,39% koliko je koeficijent umanjen za opštinu Donji Žabar.
Budžeti razvijenih jedinica lokalne samouprave su najmanje pogođeni izmjenom učešća opština i gradova u prihodima od indirektnih poreza. Od ukupno 16 opština i gradova koji pripadaju ovoj grupi razvijenosti u skladu sa Odlukom Ministarstva uprave i lokalne samouprave donijetom za 2014.godinu, tri opštine imaju smanjene koeficijente, i to Derventa (-15,11%) , Pale (-5,72%) i Prnjavor (-7,97%).
U grupi srednje razvijenih opština, većina opština ima smanjene koeficijente, njih 9 od ukupno 14 opština. Najveći pad ima opština Višegrad čiji je koeficijent učešća u prihodima od indirektnih poreza manji za 21,67%, zatim opština Kozarska Dubica (-18,53%), Sokolac (-10,86%) i Srbac (-10,59%). Opštine Istočno Novo Sarajevo i Kotor Varoš imaju povećanje koeficijenta za preko 10%, i to 18,63% i 11,98%, respektivno.
Budžeti nerazvijenih opština su najviše pogođeni izmjenom koeficijenata o raspodjeli prihoda od indirektnih poreza. Koeficijenti za 14 opština koje se nalaze u ovoj kategoriji razvijenosti pali su u prosjeku za 11,44%. Najveći pad koeficijenta ima opština Donji Žabar od 42,39%, zatim opština Petrovo 26,84% i Vlasenica 24%.
Najveća dio prihoda opština Donji Žabar, kao i većina nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština, ostvaruje po osnovu prihoda od indirektnih poreza. Tako u usvojenom budžetu opštine Donji Žabar za 2014.godine od ukupnog budžeta od 1.823.402,00 KM, prihodi od indirektnih poreza planirani su u iznosu od 1.400.000,00 KM, što predstavlja 77% ukupnog budžeta. S obzirom na umanjenje koeficijenta za raspodjelu od čak 42,39% za 2014.godine opština Donji Žabar će u drugoj polovini 2014. godine ostati bez oko polovine planiranih prihoda.
Slična situacija je i sa nerazvijenim opštinama, gdje opštine Istočni Stari Grad i Istočni Mostar imaju pad koeficijenta od preko 20%.
Budžeti nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština, pored svih udara ekonomske krize, izmjene zakonskih rješenja na štetu opštinskih budžeta, umanjenja granta za nerazvijene i izrazito nerazvijene opštine, sada su dodatno umanjeni smanjenjem koeficijenata za raspodjelu prihoda od indirektnih poreza.
Imajući u vidu da ovaj izvor prihoda u budžetima većine jedinica lokalne samouprave predstavlja najznačajniji izvor finansiranja, u nerazvijenim opštinama čak i preko 60%, umanjenje koeficijenata ugroziće normalan rad nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština i dovesti u pitanje izvršavanje njihovih nadležnosti.
Grantovi sve manji
Iznos grantova koje Vlada RS dodjeljuje nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama ima tendenciju pada, tako da je za 2011. godinu izdvajanje bilo 3,5 miliona KM, za 2012. godinu dva miliona KM, za 2013. godinu 1 milion KM, a za 2014. godinu i pored brojnih inicijativa upućenih Vladi od strane Saveza oština i gradova RS za povećanje ovog iznosa, predviđeno je samo JEDAN milion KM.
Još 2011. godine, kada je visina granta za nerazvijene i izrazito nerazvijene opštine bila 3,5 miliona KM, načelnici ovih kategorija opština RS smatrali su da je pomoć koju dobijaju od Vlade RS putem granta nerazvijenim i izrazito nerazvijenim opštinama nedovoljna. Iz tog razloga oni su u oktobru 2011. godine pokrenuli inicijativu i uputili dopis Vladi da se u budžetu RS za 2012. i u budžetima narednih godina za izrazito nerazvijene JLS planira grant u iznosu 1% od sredstava koje se doznačuju RS sa Jedinstvenog računa umanjenog za iznos spoljnog duga RS (što bi iznosilo više od 10 miliona KM).
Međutim, Vlada je ignorisala ovaj zahtjev i sredstva nisu bila planirana u budžetu za 2012. godinu. Slična situacija se nastavlja i narednih godina. Sve inicijative i prijedlozi za rješavanje teške situacije u kojoj se nalazi više od polovina jedinica lokalnih samouprava u RS, upućeni prema Vladi RS, nisu naišli na razumjevanje.
Činjenica je da ove opštine počinju da još više zaostaju u svom razvoju i u skladu sa Odlukom o stepenu razvijenosti jedinica lokalne samouprave u RS, donesenu od strane Ministarstva uprave i lokalne samouprave za 2014. godinu, jedna opština je prešla iz kategorije nerazvijenih u kategoriju izrazito nerazvijenih opština. U skladu sa novonastalim promjenama koeficijenata raspodjele prihoda od indirektnih poreza može se očekivati da se ovakav trend ne samo nastavi u budućnosti, već i značajano pojača.
Donošenjem nove Odluke o učešću gradova i opština u raspodjeli prihoda od indirektnih poreza i načinu raspoređivanja tih prihoda (Službeni glasnik RS br. 56/14) prestaje da važi Odluka iz 2009.god. (Službeni glasnik RS br. 104/09). Izmjenjeni koeficijenti raspodjele prihoda od indirektnih poreza u skladu sa novom Odlukom počinju da se primjenjuju od 01.07.2014.god. i uticaće na budžete svih jedinica lokalne samouprave.
Načelnici tražili hitan sastanak
Predstavnici 25 opština Republike Srpske zatražili su od premijera Srpske Željke Cvijanović da se najkasnije do 31. jula sastane sa načelnicima svih opština koje su oštećene preraspodjelom prihoda od indirektnih poreza. Ovo je jedan od zaključaka sa sastanka načelnika 21 opštine koji je 24.7.2014. održan u Petrovu, na inicijativu načelnika ove lokalne zajednice Ozrena Petkovića. Čelnici opština traže da odluka odmah bude poništena i da se raspodjela do 2016. godine obavlja po koeficijentu iz 2009. godine.
U slučaju da se Vlada ogluši o zahtjeve, najavljeno je preduzimanje “zakonom predviđenih mjera”. Predstavnici opština i gradova koji smatraju da su oštećeni izmjenom koeficijenta raspodjele prihoda od indirektnih poreza navode da je odluka Vlade Republike Srpske o učešći opština i gradova u prihodima od indirektnih poreza i načinu raspoređivanja tih prihoda “diskriminatorska i strateški pogubna”.
PREUZMITE DOKUMENTA:
Ucesce opstina i gradova u prihodima od indirektnih poreza
Zahtjev za ponistenje odluke Vlade RS
CAPITAL: Siniša VUKELIĆ
