BANJALUKA, U Republici Srpskoj su banke tokom prošle godine zbog nevraćanja kredita aktivirale hipoteke u vrijednosti od 38,6 miliona KM, što je za 13,26 miliona maraka više nego u 2013. godini.
U Agenciji za bankarstvo RS su nam rekli da na osnovu preliminarnog izvještaja bankarskog sistema RS ukupni bruto krediti banaka RS prošle godine su iznosili 4,73 milijarde maraka, od čega su krediti pokriveni hipotekama iznosili 2,04 milijarde maraka. Dalje navode da su takvi krediti u 2013. godini iznosili 4,87 milijardi maraka sa pokrivenošću hipotekama od 2,30 milijardi maraka.
I pored toga što se iz ovih podataka jasno vidi da je udio aktiviranih hipoteka u odnosu na ukupnu količinu plasiranih kredita obezbijeđenih hipotekama relativno mali, analitičari i žiranti smatraju da se u narednom periodu tek treba očekivati češća zapljena imovine zbog neplaćanja kredita, jer tek sad raskinuti ugovori od prije desetak godina stižu na naplatu.
“U 2014. godini po osnovu naplate potraživanja aktivirane su hipoteke u sektoru pravnih lica u iznosu od 36,8 miliona KM za 87 korisnika, dok je u 2013. godini aktivirano 24,5 miliona KM za 71 korisnika”, kažu u ovoj entitetskoj agenciji. Prema njihovim riječima, prošle godine u sektoru fizičkih lica za naplatu potraživanja aktivirane su hipoteke u iznosu od 1,8 miliona maraka za 30 korisnika, dok je u 2013. godini aktivirani iznos bio 0,84 miliona maraka za 19 korisnika.
Iste podatke pokušali smo da saznamo i u Agenciji za bankarstvo FBiH, ali nam je rečeno da ne prikupljaju ovakve podatke.
Slaviša Raković, ekonomski ekspert za bankarstvo, rekao nam je da je iznos aktiviranih hipoteka prošle godine u skladu sa trenutnim stanjem u bankarskom sektoru, kao i sa porastom broja loših kredita.
“Proces izvršenja za aktiviranje hipoteka traje sporo i dugo, ali sigurno je da će toga biti još više u narednom periodu”, rekao je Raković.
Prema njegovim riječima, u svemu tome jedino je dobro to što građani urednije izvršavaju svoje obaveze nego preduzeća, odnosno u manjoj mjeri im se aktiviraju hipoteke i zapljenjuju stanovi, te da se uglavnom radi o komercijalnim hipotekama. On smatra da zbog neplaćanja kredita u slučajevima kod fizičkih lica banke do određene granice više “pritišću žirante” nego što koriste mogućnost aktiviranja založene hipoteke.
“Žiranti privremeno mogu da pomognu, ali mislim da se banke više služe reprogramima u slučajevima neplaćanja kredita kod stanovništva, što zasad uspješno funkcioniše”, istakao je Raković.
S druge strane, Joco Cvjetković iz Udruženja žiranata RS kaže da se ne radi o klasičnom vidu hipotekarnog kredita jer je takvih pravih kredita malo.
“U sektoru pravnih lica ima kredita koji su pravi hipotekarni jer su uzimani na osnovu firme i njene imovine i kao takvi su aktivirani”, rekao je on i dodao da je pravih hipotekarnih kredita među fizičkim licima malo i činjenica je da je većina građana uzimala kredite za kupovinu stambenih jedinica.
“Ovdje je na snazi nešto sasvim drugo jer u više od 80 odsto slučajeva u cijeloj BiH hipoteke su obezbijeđene žirantima i mjenicama kao garancijom”, rekao je Cvjetković i dodao da se samim činom aktiviranja tih garancija ide na naplatu prvenstveno na žirante, a u vrlo malom procentu na same dužnike.
Prema njegovim riječima, banke su sakrile pravu istinu kad je u pitanju aktiviranje hipoteka.
“Jemcu kroz ugovor ili mjenicu naplaćuju dužnikov dug, a onda banke dostave agencijama za bankarstvo podatak da su pokrenule hipoteku. Nisu pokrenule hipoteku, već u većini slučajeva naplaćuju dug po osnovu imovine žiranata”, istakao je Cvjetković.
On smatra da je taj trend naplate u porastu i da će u narednom periodu biti još veći i gori.
“Dešava se to da su zbog nemogućnosti naplate na bilo koji način raskinuti ugovori iz 2005, 2006. i 2007. i već se prošle godine krenulo u naplatu i smatram da će ova godina biti još gora”, rekao je Cvjetković.
Hipoteke za kredite u “švajcarcima”
Prema preliminarnim podacima Agencije za bankarstvo RS, ukupni bruto krediti indeksirani u švajcarskim francima u 2014. godini iznosili su 133,93 miliona KM, od čega pokrivenost ovih kredita hipotekom na ime obezbjeđenja iznosi 99,2 miliona KM.
Iz Agencije napominju da u prošloj godini nisu aktivirane hipoteke za potraživanja po osnovu kredita vezanih za valutnu klauzulu švajcarskog franka. Nezavisne novine
