VAŠINGTON – Nakon ponovnog izbora Donalda Trampa, mnoge evropske kompanije strahuju da bi carine koje je on najavio mogle dovesti do trgovinskog rata. Da li preteruju ili EU mora bolje da se pripremi?
Donald Tramp voli carine. U svom prvom mandatu kao predsjednik SAD, uveo je brojne carine – na veš-mašine, solarne panele, a potom i na uvoz čelika i aluminijuma. Ove mjere su pogodile zemlje širom svijeta, bile one političke saveznice SAD ili ne.
Tokom posljednje predsjedničke kampanje obećao je još više. Sada, za nešto više od dva mjeseca, samoproglašeni „čovjek carina“ položiće zakletvu kao 47. američki predsjednik.
U pokušaju da vrati radna mjesta u proizvodnji u SAD, Tramp je razmatra o uvođenje carine od 10 odsto na sav uvoz u SAD, a zatim je tu stopu povećao na 20 odsto. Sve što dolazi iz Kine bilo bi pogođeno razornim carinama od 60 odsto.
Evropska roba bi poskupjela. Visoke američke carine na kinesku robu mogle bi naškoditi i Evropi. Ako Kina više ne može da izvozi u Ameriku, tražiće Evropsku uniju kao alternativno tržište, što bi moglo da preplavi evropske tržište.
EU kao „mini Kina“ za Trampa
Tramp je dosta pažnje posvetio Kini, ali je EU nazvao „mini Kinom“. Krajem oktobra upozorio je da će Unija na kraju da plati i obećao da će donijeti „Trampov zakon o recipročnoj trgovini“.
„Ne uzimaju naše automobile. Ne uzimaju naše poljoprivredne proizvode. Prodaju milione i milione automobila u Sjedinjenim Državama“, rekao je na skupu u Pensilvaniji. „Ne, ne, ne! Moraće da plate veliku cijenu.“
Evropska unija zaista prodaje daleko više u SAD nego što od njih kupuje. Ali i jedna i druga strana imaju mnogo toga zajedničkog i mnogo toga mogu da izgube.
Carinski sukob između SAD i EU mogao bi se pretvoriti i u problem za američku privredu. Neisprovocirane američke carine nesumnjivo bi dovele do odmazde kroz kontra-carine, mogle bi da povećaju cijene za američke potrošače i doprinesu inflaciji. U svojoj poruci kojom je čestitala Trampu na nedavnoj pobjedi, predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen podsetila ga je na njihovo zajedničko „transatlantsko tlo“, koje je, rekla je, više od toga da su samo saveznici.
„Povezani smo istinskim partnerstvom između naših ljudi, ujedinjujemo 800 miliona građana“, napisala je. „Milioni radnih mjesta i milijarde u trgovini i investicijama sa svake strane Atlantika zavise od dinamike i stabilnosti našeg privrednog odnosa.“
Tramp 2.0: Cijena američkog protekcionizma
Trampova predložena ekonomska politika predstavljaće velike probleme za Evropsku uniju, a posebno za Njemačku, kažu stručnjaci.
„Trampove carine ozbiljna su prijetnja evropskoj privredi, a posebno izvozno orijentisanim zemljama kao što je Njemačka“, ukazuje Niklas Poitje, stručnjak za trgovinu i međunarodnu ekonomiju pri trustu mozgova Brugel.
„Evropska privreda još uvijek je nestabilna zbog svoje pogrešne odluke da kupuje energente od Rusije i trpi zbog pada potražnje iz Kine. Trampove carine dodatno pogoršavaju njene ekonomske izglede“, rekao je Poitje za DW. Klemens Fuest, predsjednik Instituta ifo sa sjedištem u Minhenu, upozorava na „izrazito protekcionistički program koji se bazira na višim carinama na uvoz i većim ograničenjima međunarodne trgovine, posebno za Kinu, a potencijalno i za Evropu“, naveo je u saopštenju dan nakon američkih izbora.
Institut ifo izračunao je da bi carina od 20 procenata na uvezenu robu mogla izazvati pad njemačkog izvoza u SAD za oko 15 odsto i ekonomsku štetu od 33 milijarde eura.
Njemački ekonomski institut (IW) sa sjedištem u Kelnu izračunao je da bi trgovinski rat carinama od 10 procenata mogao da košta njemačku privredu 127 milijardi eura tokom Trampovog četvorogodišnjeg mandata u Bijeloj kući. Carine od 20 procenata koštale bi njemačku privredu 180 milijardi eura.
Zadržavanje robe strane proizvodnje
Evropska unija već trpi zbog sporog rasta. Njemačka, najveća ekonomija Unije, trenutno je na putu da drugu godinu zaredom zabilježi pad, a posebno zavisi od rasta izvoza vozila. Nove američke carine pogoršale bi stvari.
Evropska unija trebalo bi da unaprijedi svoju konkurentnost, da ojača odbrambene sposobnosti i suoči se s izazovima koje postavlja Kina, navodi se u dosijeu koji je objavio Savez njemačkih industrijalaca (BDI). Prioritet bi pre svega trebalo da bude sprečavanje uvođenja novih carina. Ako to ne uspije, biće potrebne kontramjere, ali one će zahtijevati ujedinjeni front svih 27 država članica EU.
Tramp vjeruje da su carine efikasan alat za unapređenje njegovih domaćih proizvodnih ciljeva i obezbjeđivanje uticaja u međunarodnim pregovorima, kaže Peni Nas, ekspertkinja za javnu politiku pri Njemačkom Maršalovom fondu u Vašingtonu.
Novoizabrani predsjednik vidi carine kao efikasan način za ponovnu uspostavu ravnoteže u trgovinskim deficitima, a njegovi glavni prioriteti vjerovatno će biti čelik, automobilska industrija i roba koja doprinosi otvaranju značajnih radnih mjesta u proizvodnji u SAD, smatra Nas.
Visoke carine među prijateljima?
„Tramp je tvorac dogovora i koristio je prijetnju carinama da izvuče ustupke od trgovinskih partnera u prošlosti“, kaže Nas za DW. Ona dodaje da ju je iznenadilo što su zemlje s trgovinskim deficitom već započele razgovore s novom administracijom o povećanoj kupovini od SAD.
Poitje naglašava da Trampove carine neće dovesti do kraja globalizacije i trgovine, kako se neki plaše.
Međutim, ovaj Trampov mandat mogao bi označiti kraj globalizacije koju predvode SAD, kaže Poitje. To, smatra, ne bi dovelo do kraja globalizacije, jer je većina zemalja još uvijek zainteresovana za saradnju. Važno je da EU prestane da koči dublju ekonomsku integraciju.
„Evropa sada mora da gradi koalicije sa zemljama koje misle kao ona kako bi očuvala svoj prosperitet, koji se u velikoj mjeri bazira na trgovini“, zaključuje Poitje. DW
