BEOGRAD, Plaćanje karticom je mnogo lagodnije nego kešom, ali kada se saberu svi troškovi, ispadne da je i značajno skuplje.
Još dok je ne stave u novčanik, klijenti u većini banaka plate za njeno izdavanje, slijedi trošak održavanja, naknada za podizanje novca na bankomatu druge banke, a kod nekih se naplaćuje čak i provjera stanja na računu, kao i svako štampanje isječka sa mini-izvodom preostale sume novca.
Potrošači su u prva tri mjeseca u Srbiji preko kartica platili usluge i robe vrijedne 48 milijardi dinara. Ako je na svakoj od tih usluga provizija bila bar jedan odsto, jasno je da je bankarska zarada minimum 480 miliona dinara. Sada je prošlo i drugo tromjesečje, a dok se podaci ne srede, može se pretpostaviti da se pazar duplirao i da su banke zaradile skoro milijardu dinara.
Provizije za korišćenje platnih kartica u Srbiji se kreću od jedan pa do četiri odsto, i ispada da nas bankari “deru” više nego u svim zemljama u okruženju. Evropska unija je čak nedavno predložila da ionako niži procenat koji banke u EU uzimaju, smanji, tako da za sve vrijednosne transakcije kod debitnih kartica provizija ne bi smjela da bude viša od 0,2 odsto, a kod kreditnih 0,3 odsto. U Srbiji je, međutim, visina provizije definisana pravilima kartičnih sistema, koji se dogovaraju sa bankama. U Narodnoj banci Srbije napominju da u poslovanju platnim karticama postoji razlika između međubankarske i trgovačke provizije.
– Međubankarska provizija je definisana pravilima kartičnih sistema i predstavlja iznos koji za svaku transakciju banka prihvatilac kartice plaća banci koja je izdala karticu, kako bi banka izdavalac kartice pokrila trošak poslovanja platnim karticama – objašnjavaju u NBS. – Trgovačku proviziju ugovara trgovac sa bankom prihvatiocem. Osnov za formiranje trgovačke provizije je međubankarska provizija, koja predstavlja njen najveći dio.
Građanima se savjetuje da se dobro obavijeste o tarifama naknade za usluge, prije nego što se odluče za banku u kojoj će otvoriti račun. I prije nego što naprave konačan izbor, da provjere koje i koliko bankomata imaju u svojoj okolini, kako ne bi rasipali novac. Ukoliko se podiže 1.000 dinara sa bankomata druge domaće banke, provizija se kreće u rasponu od 47,5 do 150 dinara za “viza” debitne kartice, između 20 i 100 dinara za “dina” debitne kartice, odnosno između 60 i 150 dinara za “masterkard” debitne kartice.
Neke banke naplaćuju po 15 dinara za svaki upit stanja na bankomatu, a štampanje izvoda košta 25 dinara. Ova suma nije zanemarljiva, ako uzmemo da svako u prosjeku bar pet puta mjesečno provjeri stanje na računu i odštampa isječak preostale sume novca. Znači da mu na godišnjem nivou samo za te “usluge” banka uzme oko 2.400 dinara.
Banke naplaćuju provizije i prodavcima robe i usluga. Znači da građanin dva puta plaća korišćenje kartice, i kao klijent banke i kao kupac proizvoda.
– Kartičarske kuće imaju apsolutni monopol i klijentima podjele milion kartica, čija ih izrada košta po 20 dinara i nas tjeraju da ih primimo – tvrdi Milan Knežević, vlasnik preduzeća “Modus”. – Oni nisu limitirani koliko mogu da traže od prodavaca, tako da sa provizijom od 1,5 do četiri odsto imaju veću zaradu od nas. U Njemačkoj je u proceduri zakon da se provizija ograniči na 0,45 odsto od cijene proizvoda. Kod nas bi trebalo da se uradi isto to, ali i da se banke obavežu da za ove usluge plaćaju PDV. Provizija gura inflaciju, jer povećava cijenu. Mi smo probali da dajemo popust kupcima koji plaćaju gotovinom, ali to nije dozvoljeno, jer povlastice moraju da dobiju svi.
Imaju i troškove
U slučaju podizanja novca na bankomatu druge banke, banka izdavalac ima dodatni trošak – proviziju koju plaća banci prihvatiocu, odnosno banci na čijem bankomatu je podignut novac – objašnjavaju u NBS. – Ova provizija je, takođe, definisana pravilima kartičnih sistema. U slučaju podizanja gotovine na bankomatu sopstvene banke, korisnici nemaju proviziju, jer banka izdavalac nema trošak ka drugoj banci, a trošak procesuiranja transakcije se prevaljuje na korisnika. Novosti
