BRISEL, Evropska komisija predložila je niz mjera za jačenje evra, među kojima je i politički sporna zamisao o zajedničkom zaduživanju.
U dokumentu o produbljivanju ekonomske i monetarne unije, Komisija je navela da je evro od osnivanja uspješan projekat, ali da su njegove slabosti izložene tokom finansijske krize koja je počela u SAD 2007. i 2008. godine, zbog čega je potrebna dalja finansijska integracija.
S ciljem da se rizici smanje, ali i da budu podjeljeni, Evropska komisija je kao važnu mjeru u kompletiranju finansijske unije predložila da se razmotri osnivanje mehanizma “Evropska sigurna imovina” (European safe asset) koji bi bio sličan obveznicama američke državne blagajne.
Komisija priznaje da taj mehanizam otvara brojna i složena pravna, politička i institucionalna pitanja, posebno zbog bojazni da bi se time oslabili motivi za vođenje zdravih ekonomskih politika na nacionalnom nivou. Među najvećim protivnicima zajedničkog zaduživanja je Njemačka.
Zajedno s mehanizmom zajedničkog zaduživanja, prema prijedlogu Komisije, treba razmotriti osnivanje zajedničke blagajne na čijem čelu bi bio ministar finansija EU koji bi takođe predsjedavao evrogrupom.
Evropska komisija je u cilju dalje integracije evrozone predložila mjere za završetak bankarske unije i kapitalnih tržišta kapitala koje treba da ostvare ciljeve smanjenja i podjele rizika.
U dokumentu se navodi da 25 godina od Mastrihtskog sporazuma koji je omogućio jedinstvenu valutu i 15 godina od njegovog uvođenja, evro koristi 340 miliona Evropljana u 19 članica EU, kao i 175 miliona ljudi u šest zemalja i teritorija koje su vezale svoju valutu za evro. Komisija navodi da je evro postao druga najkorišćenija valuta u svijetu.
Evro je uspješna priča na mnogim nivoima, ali su problemi poslije krize uticali na to kako se doživljava, navodi Komisija, dodavši da je podrška zajedničkoj valuti stalno visoka – sada je na oko 72 odsto, premda je najniža bila na 62 odsto 2012. i 2013. poslije rasprava oko grčke dužničke krize.
Prihod stanovnika u zoni evra je stalno rastao od 1999. do 2007. što je podsticano povoljnim kreditnim uslovima i protokom kapitala, ali taj protok nije uvijek prevođen u održive investicije, već je u nekim slučajevima stvarao balon kao u sektorima nekretnina i građevinarstvu.
Pozitivan razvoj početkom prethodne decenije je sakrio poteškoće u nekim zemljama, posebno u finansijskom sektoru, nedostatku konkurentnosti, kao i efikasnost na tržištu rada, navela je Komisija.
Slabosti izložene tokom najveće recesije u 60-godišnjoj istoriji Evropske unije donekle su otklonjene, ali još nije došlo do potpunog oporavka, što je posebno vidljivo u dijelovima evro zone koji nisu bili dovoljno otporni da izdrže posljedice ekonomskih šokova.
Krizom je posebno bio uzdrman bankarski sektor, što je izložilo i problem prevelikog oslanjanja na banke kao na izvor finansiranja umjesto da se koriste drugi izvori poput tržišta hartija od vrijednosti.
Evropska komisija navodi da Ekonomska i monetarna unija (EMU) mora biti otvorena za sve članice, kao i da integritet jedinstvenog tržišta mora biti očuvan zbog čega se očekuje se da sve članice osim Velike Britanije i Danske postanu članice evrozone.
Glavni ciljevi u završetku EMU moraju biti očuvanje radnih mjesta, privredni rast, drušvena pravičnosti, ekonomska konvergencija i finansijska stabilnost, navodi Komisija, dodajući da u tom projektu odgovornost i solidarnost, smanjenje rizika i dijeljenje rizika idu ruku pod ruku.
Mjere za smanjenje rizika moraju biti prioritet, navodi se u dokumentu i dodaje da evropska strategija za nenaplative zajmove može pomoći u rješavanju jednog od najtežih nasljeđa krize, upozoravajući da će nerješevanje tog problema, bankarski sektor evrozone ostvariti pod teretom.
Do 2019. treba dogovoriti mjere za završetak bankarske unije u čemu su posebno važni zajednička fiskalna podrška Fondu za rješavanje problema (Single Reolution Fund – SRF) i Evropska shema za osiguranje depozita (European Deposit Insurance Scheme – EDIS) koji treba da budu dogovoreni što prije, po ocjeni Komisije, idealno do 2019. s tim da budu potpuno operativni do 2025.
EDIS bi trebalo da osigura da ušteđevine na depozitima budu bolje zaštićeni i to na istom nivou širom evrozone, dok je kredibilna fiskalna podrška za SRF ključna za rješavanje problema banaka kojim bi se izbjeglo da troškove snose poreski obveznici.
Komisija navodi i da je napredovanje na ostvarivanju Unije tržišta kapitala (Capital Markets Union – CMU) od velikog značaja za inovativnije, održive i diverzifkovane izvore finansiranja i za domaćinstva i za kompanije.
CMU bi dovela do podjele rizika i time doprinijela široj makrofinansijskoj stabilnosti u slučaj ekonomskih šokova. Beta
