BANJALUKA, Prijedlog zakona o radu, koji bi Narodna skupština Republike Srpske trebalo da razmatra u ponedjeljak, 28. decembra, sadrži povoljnija zakonska rješenja po radnike od onih koja je usvojila Federacija BiH /FBiH/ prije pola godine, a od zemalja regiona najsličnija su zakonskim rješenjima u Srbiji.
U Srpskoj je pravilo ugovor na neodređeno vrijeme, a za Federaciju BiH na određeno.
Ugovor o radu u Republici Srpskoj zaključuje se, u pravilu, na neodređeno vrijeme, a pod određenim uslovima predviđenim zakonom može se zaključiti i na određeno vrijeme.
Prema zakonima u Republici Srpskoj i Srbiji, jedan ili više ugovora na određeno vrijeme poslodavac i radnik mogu zaključiti za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od ukupno 24 mjeseca, osim u izuzetnim slučajevima, koji su navedeni u zakonu.
U FBiH ugovor o radu na određeno vrijeme ne može se zaključiti za period duži od tri godine.
Ugovor o radu sa punim radnim vremenom u Republici Srpskoj radnik može zaključiti samo sa jednim poslodavcem, u Hrvatskoj može sklopiti ugovor i sa drugim poslodavcem u najdužem trajanju do osam časova sedmično, odnosno 180 godišnje, ukoliko se prvi poslodavac saglasi.
Kod prestanka radnog odnosa, uglavnom je riječ o isteku roka na koji je zasnovan, sporazumom, otkazom ugovora o radu radnika ili poslodavca, odlukom nadležnog suda, smrću radnika, kada radnik navrši 65 godina i najmanje 15 godina staža osiguranja i drugim slučajevima previđenim zakonom, dok je u FBiH osim navršenih 65 godina potrebno i 20 godina staža osiguranja.
Kolektivni ugovori potpisuju se u Srpskoj, Srbiji, FBiH na tri godine, u Hrvatskoj najduže pet godina, a kao vrste kolektivnih ugovora navode se opšti, posebni i kod poslodavca.
Prema novom zakonu o radu, prekovremeni rad u Hrvatskoj ne smije biti duži od 50 časova sedmično, u Republici Srpskoj ne više od 10 časova sedmično ni duže od četiri časa dnevno, a u Srbiji i FBiH ne duže od osam časova sedmično.
Pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora u Republici Srpskoj radnici ostvaruju u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, u FBiH ova oblast nije uređena, a u Srbiji zaposleni imaju pravo na tu naknadu u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu.
U Hrvatskoj se regres utvrđuje i isplaćuje srazmjerno ugovorenom radnom vremenu, osim ako kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu ili ugovorom o radu nije uređeno drugačije.
Za razliku od FBiH, vrijeme pauze u toku rada se u Republici Srpskoj, Srbiji i Hrvatskoj uračunava u radno vrijeme, a za sve je zajedničko da zaposleni koji rade najmanje šest časova dnevno imaju pauzu od 30 minuta.
U Republici Srpskoj porodiljsko odsustvo, prema novom zakonu o radu, iznosi godinu dana neprekidno, a za blizance, treće i naredno dijete 18 mjeseci, a u FBiH jednu godinu neprekidno.
U Hrvatskoj postoje dva prava: rodiljni dopust od šest mjeseci i roditeljski dopust koji traje od osam do 30 mjeseci u zavisnosti o kojem je novorođenčetu po redu riječ.
Plata se, prema novom zakonu, u Srpskoj sastoji od dijela plate za obavljeni rad i vrijeme provedeno na radu, uvećanja plate i drugih primanja po osnovu radnog odnosa. Pod platom se podrazumijeva bruto plata koja sadrži poreze i doprinose. Plata za obavljeni rad i vrijeme provedeno na radu sastoji se od osnovne plate i dijela plate za radni učinak. Plata se uvećava 0,3 odsto za svaku godinu radnog staža.
U Srbiji se plata sastoji od zarade za obavljeni rad i vrijeme provedeno na radu, zarade po osnovu doprinosa zaposlenog poslovnom uspjehu poslodavca /nagrade, bonusi…/ i drugih primanja. Plata se uvećava 0,4 odsto za svaku godinu radnog staža.
U Hrvatskoj se pod platom podrazumijeva osnovna ili minimalna plata i sva dodatna davanja, a u FBiH plata za obavljeni rad i vrijeme provedeno na radu sastoji se od osnovne plate, dijela plate za radni učinak i uvećanja plate. Srna
