BANJALUKA – Godišnji obim sječe u šumama Republike Srpske iznosi oko 3.000.000 kubnih metara. Procjene pokazuju kako samo u zapadnom dijelu RS postoji blizu 700.000 kubnih metara sirovine kao potencijalnog izvora za biomasu.
Trenutno se godišnje, pored oko 500.000 metara kubnih drvnog sortimenta koji se već isporučuje iz šumskih gazdinstava iz zapadnog dijela RS, lokalnom stanovništvu dodatno isporuči oko 140.000 kubika ogrevnog drveta.
Sve ovo pokazuje da Republika Srpska sa svojim prirodnim bogatstvima ima veliki potencijal za proizvodnju drvne biomase, energenta budućnosti, a uz dobro planiranje, organizovanu eksploataciju i uspostavljanje tržišta nalik onima u Evropi, zauvijek može da se riješi zavisnosti od fosilnih goriva, koja zbog zagađenja, ali i cijene, modernom svijetu koji teži energetskoj efikasnosti nisu prihvatljiva.
Pozitivni efekti korištenja drvne biomase kao obnovljivog izvora energije ogledaju se u njenoj neutralnosti, odnosno smanjenom uticaju na životnu sredinu. Pri sagorijevanju biomase emituje se u atmosferu onoliko ugljen-dioksida koliko biljka u toku rasta vezuje tokom procesa fotosinteze, pa je u tom slučaju koeficijent emisije ugljen-dioksida jednak nuli, kako kažu stručnjaci iz ove oblasti.
Prema dostupnim podacima koje navode iz “Šuma RS”, oko 100.000 metara kubnih destilacionog drveta godišnje troši “Destilacija” Teslić, “RS Silicon” iz Mrkonjić Grada 30.000 kubika, toplane u Prijedoru i Gradišci isto toliko, a FAŠ Šipovo 40.000, dok “Eko-toplane” Banjaluka imaju godišnju potrebu od oko 80.000 m3.
Svi ovi kupci zajedno troše nešto više od polovine ukupnih planiranih količina koje “Šume Srpske” imaju na raspolaganju samo u zapadnom dijelu RS.
Zbog toga, kako kažu u ovom javnom preduzeću, uključivanje preduzeća “Eko-toplane” u sistem isporuke, a koje Banjalučane od ove godine grije na drvnu sječku, ne bi smjelo dovesti do bilo kakvih poremećaja na tržištu.
Naime, osnivanjem “Eko-toplana” nije se povećala potreba za dodatnom sječom šume, jer količine od 500.000 metara kubnih drvnog sortimenta koji se već isporučuje iz šumskih gazdinstava iz zapadnog dijela RS, kao i količina od oko 140.000 kubika koja se dodatno isporučuju lokalnom stanovništvu, ostaju nepromijenjeni kako je i definisano desetogodišnjim planom.
O potencijalu za povećanje potrošnje drvnog sortimenta na domaćem tržištu dovoljno govori i podatak da se godišnje iz Republike Srpske izveze cca 500.000 metara kubnih ogrevnog drveta.
Ovo sve govori u prilog činjenici da se isporukom drvnog sortimenta preduzeću “Eko-toplane” smanjuje uvoz skupog i prljavog energenta koji se mijenja domaćim, jeftinijim i ekološki prihvatljivijim energentom.
U “Šumama RS” kažu kako se samo u šumskom otpadu krije blizu 150.000 metara kubnih sirovine godišnje, ali se taj potencijal zasad ne koristi.
“Šumski ostatak u ‘Šumama RS’ do sada nije korišćen iako su otklonjene zakonske pretpostavke njegovog korišćenja kroz izmjene i dopune Pravilnika o šumskom redu, zbog tehničko-tehnoloških i ekonomskih ograničenja, odnosno iznosa i izvoza ovog materijala od sječine do privremenog stovarišta”, kažu oni.
Dodaju kako je za realizaciju potrebno izvršiti određene pretpostavke, kao što su modernizacija eksploatacije šuma i izvođača radova, izmjene podzakonskih akata i slično.
Međutim, to je samo dio onog gdje se može pronaći sirovina za ovaj energent. Procjene pokazuju kako, pored šumskog ostatka u zapadnom dijelu RS, izvor za biomasu leži u celuloznom i ogrevnom drvetu od 100.000 metara kubnih godišnje, zatim u privatnim šumama iz kojih bi se moglo obezbijediti 224.309 kubnih metara, a dio sirovine bi se mogao dobiti i od samih drvoprerađivača, i to oko 170.000 kubika otpada iz proizvodnje, i dodatno bi se od industrijskih plantaža moglo obezbijediti oko 40.000 kubnih metara.
Jedan manji dio mogao bi se dobiti i probijanjem određenih šumskih trasa, krčenjem zapuštenih posjeda kao i redovnim održavanjem drvoreda.
Dane Marčeta, profesor na Šumarskom fakultetu u Banjaluci, kaže kako je potencijal jedno, a mogućnost iskorišćenja potencijala nešto sasvim drugo.
“Da bi se potencijal u potpunosti mogao koristiti, treba unaprijediti načine gazdovanja šumama i šumskim zemljištem i investirati u nove tehnologije i znanja”, kaže on.
Pored svega, organizovano tržište je takođe veoma bitno kada je biomasa u pitanju, a model koji primjenjuju zemlje EU mogao bi da posluži kao polazna tačka.
Naime, njihovo tržište je organizovano kroz sabirno-logističke centre za biomasu kojima upravlja grupa privrednika, šumoposjednika ili slično. Radi se o inovativnom i konkurentnom poslovnom modelu u kojem centar organizuje lanac vrijednosti tako što djeluje kao poveznica između lokalnih snabdjevača biomasom i malih i velikih potrošača kao što su kuće ili toplane.
Plasman biomase putem ovih centara stvara dodatnu vrijednost, kako za vlasnike centara, tako i za kupce, koji imaju koristi od ponude kvalitetnog lokalnog goriva iz biomase.
Kroz mrežu sabirno-logističkog centra, klijenti mogu biti sigurni da su im dugoročno osigurane zalihe goriva za njihove sisteme grijanja. U susjednoj Hrvatskoj posluje jedan takav centar pod nazivom “Kapela”, a koji su osnovale tri opštine, nekoliko privatnika i javnih ustanova. Posjeduju zemljište u opštini Josipdol površine 15.000 kvadrata, kao i mašine potrebne za izvlačenje drvne sirovine, poput traktora i kamiona.
Iz “Eko-toplana” Banjaluka kažu kako sa biomasom ostvaruju uštede i da je proizvodnja toplotne energije iz fosilnih goriva (mazuta) skuplja preko 60 odsto u odnosu na proizvodnju iz biomase (sječke) te da im je cilj da pređu na ekološki jeftiniji i prihvatljiviji energent kako bi se prije svega smanjili troškovi nabavke energenta, ali i kako bi se dugoročno vodilo računa o energetskoj efikasnosti.
Analizom utrošenog energenta u okviru toplifikacionog sistema grada Banjaluka, u posljednjih nekoliko godina primjetno je značajno povećanje učešća biomase u odnosu na mazut prilikom proizvodnje toplotne energije. Za razliku od prethodne grijne sezone 2017/18, kada je biomase u proizvodnji toplotne energije bilo 54 odsto, plan je da u sezoni 2018/19. učešće biomase bude 92 odsto, a što je ogromna promjena u odnosu na sezonu 2013/14, kada se grad u potpunosti grijao na mazut. Nezavisne novine
