BEOGRAD – Stručnu javnost je prije nekoliko dana prilično iznenadila tvrdnja predsjednika Srbije Aleksandra Vučića da je javni dug naše zemlje u odnosu na bruto domaći proizvod smanjen na 57 odsto, odnosno da se našao ispod mastrihtskog kriterijuma prezaduženosti od 60 odsto BDP-a.
Istovremeno posljednji zvanični podaci Ministarstva finansija s kraja novembra pokazuju da je javni dug iznosio 62,6 odsto BDP-a, a u međuvremenu nije bilo većih otplata dugova.
Objašnjenje ovog smanjenja udjela javnog duga u BDP-u od više od pet odsto BDP-a praktično preko noći u stvari leži u načinu obračuna koji baš nije po međunarodnim standardima, ali kog se Ministarstvo finansija drži već dugi niz godina. Tako je i sada predsjednik stavio u odnos iznos javnog duga sa procjenom bruto domaćeg proizvoda za 2018. godinu koji tek treba da se ostvari i koji će biti poznat za 12 mjeseci, umjesto da ga uporedi sa BDP-om u 2017. godini.
Fiskalni savjet je još 2012. godine predlagao da Ministarstvo finansija prihvati međunarodno prihvaćenu metodologiju po kojoj se javni dug stavlja u odnos sa BDP-om ostvarenim u prethodnih 12 mjeseci upozorivši na manjkavosti metodologije koju koristi država. Na ovaj način, kada se u januaru iskazuje nivo javnog duga u odnosu na BDP, dolazi do naglog pada jer je procijenjeni BDP u 2018. godini veći od ostvarenog 2017. Takođe, nije neuobičajeno da vlasti procijene privredni rast optimistično, mada za ovu godinu to vjerovatno nije slučaj.
Prema preliminarnim podacima Uprave za javni dug na dan 11. januara, javni dug je iznosio 2,75 biliona dinara ili 23,2 milijarde evra. Da se ovaj iznos stavio u odnos sa BDP-om ostvarenim u 2017. godini koji je iznosio 37,6 milijardi evra odnos bi bio 61,6 odsto i bio bi nešto viši od granice prezaduženosti koju propisuju mastrihtski kriterijumi. I ovo je prilično dobar rezultat s obzirom da prema Fiskalnoj strategiji država očekuje da na kraju 2018. godine javni dug bude 62,8 odsto, a u januaru je već bolja situacija.
Međutim, izgleda da to nije dovoljno, pa da bi slika izgledala što ružičastije, kada se ovaj iznos javnog duga stavi u odnos sa BDP-om koji je planiran da se ostvari u 2018. a prema projekcijama iz Fiskalne strategije to bi trebalo da iznosi oko 40 milijardi evra (realni rast od 3,5 odsto plus deflator od 2,8 odsto) onda se dobije sjajni, ali za sada nerealni podatak od 58 odsto BDP-a. Ovaj “trik” koristile su sve vlade do sada, a očigledno je apel Fiskalnog savjeta ostao neprimećen.
“Važno je da se držimo međunarodnih standarda u metodologiji obračuna javnog duga i BDP-a. Ovako smo čim smo ušli u 2018. podelili javni dug sa BDP-om iz 2018. koji je neki budući BDP koji se nije ostvario, a možda neće ni ostvariti, a prikazali smo pad od šest, sedam procentnih poena”, objašnjava Arsić napominjući da se radi o obliku manipulacije podacima.
Ipak, do smanjenja javnog duga jeste došlo samo ne u tolikom obimu. Stanje duga od 11. januara bilo je za oko 40 milijardi dinara manje nego na kraju novembra. Takođe, treba podsjetiti da je država u novembru isplatila dospjele evroobveznice od 750 miliona dolara iz sopstvenih sredstava. Takođe na smanjenje javnog duga prošle godine uticalo je i jačanje dinara prema evru i dolaru, pa je iznos javnog duga u evrima samo na osnovu toga smanjen za oko milijardu evra.
Beta
