BEOGRAD, Slijedeći model primjenjen u Aziji i Africi, Kina pokušava da proširi svoj uticaj i na Balkanu i u istočnoj Evropi saradnjom na velikim infrastrukturnim i energetskim projektima.
U Srbiji će Kina započeti svoj prvi infrastrukturni projekat vrijedan nekoliko miliona dolara na evropskom kontinentu, nakon što su Beograd i Peking potpisali preliminarni ugovor o gradnji prijeko potrebnog mosta preko Dunava.
Sa ovim investicijama i kroz strateško partnerstvo, koje je potpisano u avgustu kada je predsjednik Srbije Boris Tadić posjetio Kinu, Srbija se nada da će postati kineska ulazna vrata za Balkan i Evropu.
“Srbija sa svojim geostrateškim i geografskim položajem je idealno mjesto za Kinu da proširi svoja poslovanja odavde ka Balkanu i Evropi”, kaže Olivera Kiro iz Trgovinske komore Srbije Frans presu.
Ona je dodala da u sklopu kineske strategije “djeluj globalno” Evropa ima važno mjesto i da je Srbija u tom smislu dobar izbor.
Srbija je sklopila sporazume o slobodnoj trgovini sa EU, Rusijom, Bjelorusijom, Turskom, kao i sa članicama Evropskog udruženja slobodne trgovine (EFTA).
“Mnoge kineske firme zainteresovane su za dolazak ovdje”, kaže Ren Ji, ekonomski i komercijalni savjetnik u kineskoj Ambasadi u Beogradu.
Srbija je u oktobru potpisala preliminarni ugovor sa kineskom korporacijom za puteve i mostove za gradnju mosta preko Dunava u vrijednosti od 170 miliona evra, a početak radova se očekuje u drugoj polovini ove godine.
Većina novca neophodna za finansiranje projekta obezbjeđuje kineska Eksim banka putem prefercijalnog zajma. Pregovori su u toku i Ren očekuje da će biti okončani do kraja mjeseca.
Osim toga, početkom februara Srbija je potpisala drugi preliminarni sporazum, ovaj put sa kineskom korporacijom za uvoz-izvoz mašina i opreme /CMEC/ radi remonta dvije elektrane i gradnje jedne nove.
Ovaj drugi pilot projekat, vrijedan 890 miliona evra, takođe će finansirati Eksim banka putem zajma Elektroprivredi Srbije /EPS/.
“Kineske kompanije čekaju da vide da li će ova dva prva projekta biti uspješna i ukoliko sve prođe dobro ti će projekti biti primjer drugima”, rekao je Ren.
Prema podacima Trgovinske komore Srbije, vode se pregovori za više infrastrukturnih projekata, za gradnju zaobilaznica oko gradova Šabac, Kraljevo i Kragujevac , puteva, tunela, kao i autoputa ka susjednoj Crnoj Gori i njenoj obali.
Vesna Arsić, državni sekretar za privredu, naglasila je dugogodišnje političke i prijateljske veze Srbije i Kine, dodajući da su infrastrukturne investicije samo početak još dublje dugoročne saradnje.
“Mi promovišemo beneficije od pokretanja proizvodnje u Srbiji i pristup tržištu od oko 800 miliona ljudi u EU, Rusiji i Bjelorusiji”, rekla je Arsićeva.
Prema njenim riječima, to je ogromno tržište i bilo koja ozbiljna ekonomska sila sigurno će se zainteresovati za Srbiju u svjetlu mogućnosti da uđe na ovo tržište, prevenstveno uspostavljanjem proizvodnje u Srbiji.
Keri Braun, analitičar u istraživačkom centru “Čatam haus”, kaže da su kineske investicije u Srbiji logičan slijed istorijski dobrih odnosa Beograda i Pekinga.
“Kada se to ima u vidu Kina neće ovdje naići na političke probleme za svoje investicije na kakve je naišla u SAD 2005. godine i u Britaniji”, rekao je Braun, osvrćući se na neuspio pokušaj Kina da sarađuje sa američkom naftnom kompanijom UNOKAL kao i sa odbijanjem Londona da sarađuje sa kineskom kompanijom Huavei, koja se bavi proizvodnjom telekomunikacijske opreme.
Braun napominje da prema njegovom mišljenju ne postoji neka velika strategija Kine da preko Srbije dođe u Evropu.
“Možda ona to vidi kao ulazak u Evropu na mala vrata. Kina je od nule došla do šeste zemlje na svijetu po investicijama van svoje teritorije. Kineska investiciona strategija je veoma oportunistička i pragmatična”, rekao je on.
Čini se da su investicije u infrastrukturu u zapadnom Balkanu, koja je ozbiljno oštećena tokom ratova devedesetih, dio kineske strategije.
Prema različitim izvorima Kina vodi pregovore sa Hrvatskom oko gradnje novog aerodroma u blizini Zagreba i ulaganja u luku Ploče.
Pregovori su takođe u toku sa susjednom BiH o gradnji elektrane.