BEOGRAD, Radnici su na ulicama, štrajkuju, blokiraju puteve, od države traže zaštitu, zarađene plate ili da im firma ne ode u stečaj. Iako u Srbiji ima 20.000 sindikata i isto toliko sindikalnih lidera, malobrojni se ovog ljeta mogu vidjeti sa radničkom klasom. Zaposleni su dobrim dijelom samoorganizovani i, bez obzira da li plaćaju sindikalnu članarinu i na račun koje organizacije, udruženi traže prava.
Zarade traže putari „Nibens grupe“, koji su na kratko blokirali Ibarsku magistralu na Rudniku. Među nekoliko hiljada radnika koji u ovom trenutku štrajkuju su i zaposleni i bivši radnici Autobuske stanice Leskovac, „Glutina“, „Zlatar“ rehabilitacionog centra, Centra za strna žita iz Kragujevca i „Mitrosa“.
Tu su i radnici JKP „Kruševac“, „Metalke majur“ iz Jagodine, Luke Novi Sad, „Jumka“, „Plime M“ i DES-a. I u „Neimaru“ iz Novog Sada i FIT-u iz Novog Bečeja spremaju se da štrajkom skrenu pažnju na svoje probleme.
Utisak je da se sindikalni lideri tek sporadično pojavljuju kao podrška nezadovoljnim radnicima.
– Riječ je samo o utisku. Sindikati su uključeni u organizaciju protesta i to obično po dvije ili tri organizacije na nivou jedne firme – objašnjava za „Novosti“ Ranka Savić, predsjednica Asocijacije slobodnih i nezavisnih sindikata. – Nesloga sindikata na nivou Srbije ne znači neslogu u okviru fabrika. Sindikati unutar ustanova su u organizaciji prevazišli centrale, jer zajedničke potrebe ujedinjuju radnike. Upravo takvo jedinstvo sindikata na nivou države Asocijacija propagira već godinama.
A nesloga i razuđenost sindikalnih organizacija, objašnjava, najviše odgovaraju državi. Zakon je takav da svaka podružnica mora da ima svoj račun, pečat, završni izvještaj. Tako se dolazi do broja od 20.000 sindikata. A ako se izuzmu „kućni sindikati“, koji ne pripadaju nikome, dodaje naša sagovornica, u Srbiji postoje tri prave sindikalne organizacije.
Za broj od 7.550 sindikata koji su svoje završne račune predali Agenciji za privredne registre ona kaže da je nerealno mali i da bi trebalo da bude skoro tri puta veći.
– Moralo je svih 20.000 organizacija da preda završne račune. To je zakonska obaveza – dodaje Ranka Savić.
A bar prema obrađenim podacima APR-a, za oko 7.000 sindikalnih organizacija, u 2010. godini na njihove račune slilo se gotovo šest milijardi dinara. Kada su odbili sve troškove, ostao im je 381 milion dinara viška. Za trećinu manje viška nego prošle godine, ali opet nije zanemarljiva suma. Ukupna sredstva srpskih sindikata posljednjeg dana 2010. godine iznosila su 3,8 milijardi dinara!
– Toliki prihodi su logični – kaže Ranka Savić. – Svaki član izdvaja jedan odsto plate za članarinu. To je, recimo, 380 dinara mjesečno, ako je prosječna zarada 38.000 dinara. Ali, ne trošimo mi taj novac za sebe, već se članstvu pomaže na različite načine.
Ona dodaje da su sindikati preuzeli ulogu centara za socijalni rad, pa svojim članovima pomažu kada nemaju novca za preživljavanje, liječenje ili ako ne mogu da plate sahranu. I sve što se slije od članarina, dodaje, na kraju se i odlije na potrebe članstva.
I sindikati u krizi
U oko 7.000 sindikalnih organizacija, čije izvještaje je APR obradila, tokom 2010. godine bio je zaposlen 601 radnik, što je za trećinu manje nego godinu ranije.
– I kod nas se osjeća kriza. Manje radnika je učlanjeno u sindikate, pa su nam i manji prihodi. Samim tim ne možemo da finansiramo sve troškove, pa smo morali da se odreknemo dijela zaposlenih – kaže Ranka Savić, predsjednica ASNS. Novosti
