NJUJORK, Odluka američkog predsjednika Baraka Obame da nominuje Džim Jong Kima za predsjednika Svjetske banke s pravom je dobro prihvaćena, naročito ako imamo u vidu neka druga imena koja su pominjana. Kim, ljekar i rektor Univerziteta Dartmut, koji je nekada rukovodio odjeljenjem za borbu protiv side Svjetske zdravstvene organizacije, podesan je kandidat SAD.
Ali, nacionalnost nominovanog i veličina i uticaj države koja ga kandiduje, ne bi trebalo da imaju nikakvog uticaja prilikom donošenja odluke ko će dobiti posao. Izvršni direktori Svjetske banke iz država u razvoju kandidovali su dvoje izvanrednih ljudi, Ngozi Okonjo-Ivealu iz Nigerije i Hosea Antonija Okampa iz Kolumbije.
Blisko sam sarađivao sa obojicom i mogu da potvrdim da su i jedan i drugi prvoklasni stručnjaci – vodili su nekoliko ministarstava, zavređuju poštovanje zbog načina na koji su obavljali visoke funkcije u inostranim organizacijama, i posjeduju diplomatske vještine potrebne za taj važan posao. Oni razumiju finansije i ekonomiju, koji čine okosnicu Svjetske banke i imaju saradnike koji bi uspješno obavljali zadatke.
Okampo, ugledni profesor na Univerzitetu Kolumbija odličan je poznavalac Svjetske banke. Bio je ministar ne samo ekonomije i finansija već i poljoprivrede – što je važan adut, s obzirom na to da većina siromašnih ljudi u zemljama u razvoju i dalje zavisi od ratarstva. Takođe, za njega se vezuju značajna dostignuća u oblasti ekologije, još jednog od važnih pitanja kojima se bavi ta institucija. I Okonjo-Iveala i Okampo shvataju ulogu međunarodnih finansijskih institucija u obezbjeđivanju javnih dobara od globalne važnosti. Tokom čitave karijere bili su istinski posvećeni razvoju i ispunjavanju misije Svjetske banke koja se odnosi na borbu protiv siromaštva, što znači da su ravnopravni konkurentni kandidatu Sjedinjenih Država. Mnogo toga je stavljeno na kocku. Gotovo dva miliona ljudi iz država u razvoju i dalje je siromašno i uprkos činjenici da Svjetska banka nije u stanju da sama da riješi taj problem, može da odigra ključnu ulogu. Ta institucija već dugo podržava nove inicijative u javnom zdravlju, koje je Kimova specijalnost, ali njen ospeg djelovanja je mnogo širi. Spekuliše se, međutim, da bi poraz američkog kandidata nanio veliku štetu Baraku Obami jer bi u izbornoj godini njegovi protivnici to protumačili kao odraz slabosti Vašingona. Nesumnjivo, Americi je važnije da sačuva kontrolu nego što je državama u razvoju stalo da njihov kandidat dobije funkciju. Zemlje u usponu koje imaju veću moć umiju da opstanu u postojećem sistemu i neće po svaku cijenu nastojati da ostvare taj cilj. Ako Sjedinjene Države nastave da insistiraju na kontroli procesa izbora, Svjetska banka će biti na gubitku. Dugo je ta institucija smatrana oruđem zapadnih vlada i njihovih finansijskih i korporativnih sektora. Paradoksalno ali istinito, čak bi i Americi bilo u dugoročnom interesu da se u praksi, a ne samo teorijski, založi za pokretanje sistema zasnovanog na istinskim vrijednostima i dobroj upravi.
Jedno od tobožnjih dostignuća G-20 odnosi se na sporazum o sprovođenju reformi međunarodnih finansijskih institucija, kao i na promjenu načina na koji se biraju njihovi lideri, što je od još većeg značaja. Stoga, ustaljena praksa koja podrazumjeva da Sjedinjene Države biraju predsjednika Svjetske banke, a Evropa direktora Međunarodnog monetarnog fonda potpuno je zastarjela i izaziva čuđenje u trenutku kada se te institucije okreću zemljama u razvoju kao izvoru prihoda. Iako SAD, međunarodna zajednica i Svetska banka neprestano naglašavaju važnost djelotvorne uprave, procedura izbora koja zapravo podrazumjeva da sve zavisi od predsjednika SAD čini to načelo besmislenim.
Autor je Džozef Stiglic dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju i predavač na Univerzitetu Kolumbija
