SARAJEVO, Ekonomski rast BiH u prva tri tromjesečja 2015. godine je bio obilježen postepenim poboljšanjem ekonomske situacije u okruženju, padom svjetskih cijena praćenim deflacijom u BiH, te uglavnom pozitivnim baznim efektom majskih poplava iz 2014. godine na godišnje stope ekonomskog rasta, navodi se u makroekonomskoj analizi Direkcije za ekonomsko planiranje BiH.
Drugi i treći kvartal bilježe relativno visoko povećanje u odnosu na prethodnu godinu kada je u drugom tromjesečju došlo do pada aktivnosti usljed majskih poplava. Tako je ekonomska aktivnost u drugom tromjesečju 2015. god. bila za 4,3 odsto, a u trećem kvartalu za 3,1 odsto realno veća u odnosu na isti period prethodne godine što je znatno veća stopa u odnosu na prvi kvartal (2,2 odsto) u kome nije bilo baznog efekta.
Uticaj fiskalne politike u prvih devet mjeseci je bio dosta skroman obzirom na skroman rast javnih prihoda. Iako je pad svjetskih cijena doveo do smanjenja uvoznih cijena i deflacije, izvozne cijene (indeks jediničnih vrijednosti izvoza) su zabilježile blagi porast od 0,7 odsto čime je umanjen rizik negativnog rasta cijena na aktivnost u realnom sektoru.
S druge strane, smanjenje potrošačkih cijena (deflacija) od 0,8 odsto je dovelo do realnog povećanja raspoloživog dohodka građana, pa prema tome i jačanja finalne potrošnje u prvih devet mjeseci.
Pomenuti faktori su doveli do postepenog intenziviranja rasta bh izvoza i industrije u 2015. godini praćenog skromnim povećanjem privatne potrošnje i uvoza. Time je vanjskotrgovinski robni deficit u prva tri tromjesečja realno smanjen za približno 1,6 odsto na godišnjem nivou. Ipak, uprkos godišnjem rastu, ekonomska aktivnost u trećem kvartalu je bila tek neznatno (0,1 odsto ) veća u odnosu na drugo tromjesečje čime je zaustavljen pozitivan trend od drugog polugodišta 2014. godine.
Odsustvo baznog efekta i pad proizvodnje električne energije, uz nastavak deflacije i godišnji pad svjetskih cijena, ponajviše određuju ekonomska kretanja u četvrtom tromjesečju.
Tako bi odsustvo baznog efekta moglo biti dovoljno da približi godišnji ekonomski rast stopi iz prvog tromjesečja.
Tome u prilog posebno govori i tek neznatan nominalni rast robnog izvoza od 0,6 odsto u odnosu na isti period prethodne godine praćen skromnim povećanjem industrijske proizvodnje od 3,3 odsto u periodu oktobar‐novembar 2015. Ovdje je značajnu ulogu imao nagli pad vrijednosti izvoza električne energije od 22 odsto uslijed smanjenja proizvodnje od osam odsto.
Ipak, godišnji rast robnog izvoza bi ostao skroman (1,5 odsto) i bez negativnog uticaja električne energije. Dostupni indikatori domaće tražnje za oktobar i novembar ukazuju na njeno blago smanjenje kao rezultat smanjenja investicija i stagnacije finalne potrošnje.
Smanjenje uvoza kapitalnih dobara od 6,4 odsto na godišnjem nivou u datom periodu najsnažnije ukazuje na pad investicija.
S druge strane, blago povećanje uvoza i proizvodnje dobara široke potrošnje uprkos smanjenju PDV prihoda prema poreskim prijavama od približno dva odsto u odnosu na isti period prethodne godine ukazuju na tek neznatan porast finalne potrošnje u periodu oktobar‐novembar. Ovakvo kretanje domaće tražnje je najvjerovatnije dovelo do realne stagnacije robnog uvoza uprkos značajnom nominalnom smanjenju od 5,7 odsto(u velikoj mjeri uzrokovanom smanjenjem uvoznih cijena nafte).
Time je i realni pad vanjskotrgovinskog deficita roba bio znatno niži od nominalnog (12,7 odsto) u prva dva mjeseca četvrtog tromjesečja 2015. godine. Nažalost do smanjenja deficita nije došlo uslijed jačanja konkuretnosti bh izvoza. Primarni razlog je bio pad robnog uvoza uslijed slabe domaće tražnje, navodi se u analizi. Indikator.ba
