BANJALUKA/ZAGREB, Ideja nove hrvatske vlade da formira državni holding koji bi centralizovano upravljao javnim preduzećima u toj zemlji izazvala je interes i u BiH, a domaći analitičari smatraju da je ipak najvažnija transparentnost preduzeća i smanjenje uticaja politizacije.
Zoran Pavlović, ekonomski ekspert iz Banjaluke, nije protiv ideje holdinga, ali smatra da je ipak najvažniji kriterijum transparentnost poslovanja preduzeća i krivične i materijalne odgovornosti za loše rezultate.
“Mislim da je pitanje koje muči sve države bivše Jugoslavije kako odvojiti partijski uticaj na javna preduzeća kako bi se omogućilo da to budu profitabilne kompanije, a ne gubitaši. U bivšoj Jugoslaviji problem je rješavan tako što su direktori na kraju godine bili promijenjeni ako su pravili gubitke”, rekao je Pavlović.
On je dodao da je upoznat sa iskustvima sa zagrebačkim holdingom, koji je takođe na sličan način riješio pitanje preduzeća pod upravom grada.
“Ako ništa drugo, taj koncept može da izbalansira pozicije onih preduzeća koja dobro funkcionišu i zarađuju da na neki način sufinansiraju i pomažu ona druga”, kaže on.
Adis Arapović iz Centara civilnih inicijativa vidi primjer zagrebačkog holdinga kao presedan, podsjećajući da predstavnici kantona Sarajevo razgovaraju sa predstavnicima Zagreba, jer i sami razmišljaju o konceptu holdinga za posrnulu sarajevsku privredu.
Smatra da je u zemlji poput BiH, u kojoj postoji toliki nivo politizacije, takva ideja i više nego dobrodošla.
“U načelu mislim da je to dobra ideja, jer svaka centralizacija eksponencionalno umanjuje broj ljudi koji rade u tim preduzećima i smanjuje mogućnost upliva stranaka. Taj koncept ne bi odgovarao isključivo onima koji postavljaju beskonačan broj ljudi na raznim pozicijama i onima koji bi izgubili upravljačku poziciju”, rekao je Arapović.
Dodao je da bi holdinge trebalo uspostavljati na kantonalnim, entitetskim i državnom nivou u skladu sa nadležnostima i preduzećima koja tu postoje.
Denis Kuljiš, novinar i kolumnista iz Zagreba, smatra da je manje važno hoće li se nova vlada odlučiti na holding od toga na koji način će tehnički primijeniti rješenja upravljanja javnim preduzećima.
“Ta nova vlada sama po sebi je napravljena da bude tehnokratska kao krovna organizacija za javna preduzeća i na taj način barem pokušava kompenzovati uticaj stranaka. Jer ako stranke upravljaju državnom ekonomijom, onda tu nema kruha. Ali ako stranke delegiraju upravljanje ekonomijom i vode ekonomiju u dogovoru sa drugim strukturama, onda to sve skupa može uspjeti, sa holdingom ili bez njega”, smatra Kuljiš.
U Hrvatskoj mnogi analitičari smatraju da je bolje rješenje javna preduzeća pripremiti za berzu.
Pavlović ipak smatra da u uslovima kakvi su u BiH, to ne bi bilo dobro rješenje.
“Berza, u pravom smislu riječi, kod nas ne postoji. Berze, kad su osnovane u vrijeme privatizacije, poslužile su Slovencima da isisaju sve likvidne pare, jer su naduvali cijene akcija. Kad su otišli, berza je pala. U Banjaluci se danas dnevno obavi oko 100.000 maraka prometa, što je više nego bijedno. Berza samo služi za trezorske zapise i obveznice na dugoročnoj osnovi”, rekao je on. Nezavisne novine
