OSLO, Spor Norveške i EU oko lova na rakove u vodama kod arhipelaga Svalbard krije moguću borbu za nešto još vrjednije što se nalazi u Sjevernom ledenom okeanu – naftu.
Norveška je ove godine u svojim vodama zaplijenila jedan brod EU i protjerala još nekoliko, jer Evropska komisija, kako tvrdi, nema pravo da daje dozvole za ribolov kod udaljenih ostrva Svalbard, koja su pod upravom Osla.
EU je 2015. zahtjevala od članica da prestanu da izdaju dozvole za lov na rakove, ali je krajem 2016. Evropska komisija izdala dozvole za 16 brodova iz Letonije, Litvanije i Španije.
“EU i Norveška imaju različite poglede na interpretaciju relevantnih međunarodnih sporazuma u vezi s ribolovom u vodama oko Svalbarda”, izjavio je evropski komesar za ribolov Karmenu Vela.
Iako Brisel i Oslo insistiraju da je predmet njihovog neslaganja isključivo pravo na lov rakova, koji dostižu cijenu i do 4,5 evra po kilogramu, mnogi stručnjaci tvrde da su dvije strane svjesne mnogo dubljih geostrateških implikacija, u vrijeme borbe svjetskih sila za kontrolu nad arktičkim resursima, piše portal Politiko.
Norveška je zabrinuta da bi rakovi mogli da postave pravni presedan, jer ako stranci mogu da dođu da love rakove, onda će im to dati pravo da traže i naftu, gas i druge mineralne resurse i biće im teže osporiti to pravo.
“Rakovi su test. Ono što se desi sada odlučiće šta će se dešavati po svakom drugom pitanju”, izjavila je naučnica Rahel Tiler iz norveškog istraživačkog instituta SINTEF Ocean group.
Prema procjeni američkih vlasti, na Arktiku se nalazi 22 odsto neotkrivenih svjetskih rezervi nafte i gasa, a norveška kompanija Statoil već ima 130 bušotina u Barencovom moru koje okružuje Svalbard.
Ovo je “novi oblik zlatne groznice” za Svalbard, koji je istorijski bio centar rudarstva i lova na kitove, navodi Politiko.
Stručnjaci smatraju da bi taj potencijal neotkrivenih energetskih izvora mogao da od spora oko rakova napravi samo kamuflažu iza koje se krije traganje za crnim zlatom.
Oslo je odbacio svaku sugestiju da bi rakovi mogli da otvore vrata potrazi za naftom.
“Područje grebena gdje žive rakovi nije otvoreno za aktivnosti povezane s petroleumom i ne postoje planovi za takvo otvaranje“, izjavio je portparol vlade.
Svalbardskim sporazumom iz 1920. godine, koji su potpisali Norveška, Švedska, Danska, Velika Britanija, Japan, Holandija, Italija, Francuska i SAD Norveškoj je garantovan suverenitet nad tim arhipelagom ali je svaka potpisnica zadržala pravo na slobodan pristup.
Uprkos tome što političari negiraju ideju da spor nadilazi pitanje lova na rakove, istraživač Harald Sakarias Brevig Hansen na Institutu Frićof Nansen smatra da bi taj spor mogao da oteža saradnju Norveške i EU u drugim oblastima, posebno što se zbog klimatskih promjena menja Arktik i otvaraju pristupi resursima koji su ranije bili prekriveni ledom. B92/Beta
