PARIZ, Jedan od najvećih slučajeva nelegalnog trgovanja akcijama u Evropi proteklih godina ušao je u fazu suđenja saslušanjem 17 sadašnjih i bivših čelnika evropskog avio-koncerna EADS i njegove poslovnice “Airbusa”, koji bi, ako im se dokaže krivica, mogli da budu osuđeni na višemilionske novčane, a možda i na kazne zatvora.
Postupak se vodi pred francuskom Upravom za finansijska tržišta (AMF), nadzornim i regulatornim tijelom francuske berze, čija saslušanja imaju snagu sudskog postupka i na osnovu kojih AMF do kraja godine mora donijeti odluku o mogućim sankcijama. Čelnike EADS-a i vodećeg evropskog proizvođača aviona “Airbusa”, koji će svoje iskaze davati do kraja sedmice, AMF sumnjiči za insajdersko trgovanje akcijama EADS-a. Oni su osumnjičeni za sticanje protivpravne imovinske koristi prodajom akcija na osnovu privilegovanih informacija o problemima unutar kompanije prije njihovog objavljivanja u javnosti, koje je uzrokovalo snažan pad cijene akcija.
Francuski regulator tržišta je tri godine istraživao šta su čelnici EADS-a znali o tehničkim problemima u izradi najvećeg aviona na svijetu A380 i letjelice A350, kada su 2005. i početkom 2006. prodali akcije vrijedne milione evra. U martu 2006. godine, kad su ih prodavali, akcije EADS-a bilježile su najveću vrijednost ikad od 30 evra. Kad je EADS u junu iste godine objavio teškoće u proizvodnji A380, zbog kojih su rokovi isporuke tih aviona bili prolongirani, akcije kompanije u jednom danu su izgubile 26 odsto vrijednosti. U ponedjeljak se na Pariskoj berzi akcijama EADS-a trgovalo po cijeni od 12,95 evra.
Kada su otkrivene ove aktivnosti ubrzo su pokrenute dvije istrage – jedna AMF-ova i jedna državnog tužilaštva, koja još nije dovršena. U objema bi se mogle tražiti višemilionske kazne za počinioce, koje mogu biti i deset puta veće od ostvarene dobiti. Istraga državnih organa mogla bi da završi i zatvorskim kaznama. AMF zastupa tezu da su čelnici kompanije morali odustati od prodaje svojih akcija zbog privilegovanih podataka o lošijim rezultatima poslovanja kojima su raspolagali.
U centru afere je bivši potpredsjednik uprave EADS-a Noel Foržerard, koji je upravo zbog njenog izbijanja morao da podnese ostavku.
“Spokojan sam. Imam puno povjerenje u jurisdikciju AMF-a, kojem su moji advokati već predali sve dokaze, koji pokazuju moju nedužnost”, izjavio je Foržerard uoči početka saslušanja.
Foržerardu prijeti najveća kazna od 5,45 miliona evra, u slučaju da mu se dokaže krivica. Prodajom i mešetarenjem akcijama EADS-a on je zaradio 3,5 miliona evra, ali njegovi advokati tvrde da mogu da dokažu da je on svoje akcije počeo prodavati prije nego što je Uprava EADS-a postala svjesna problema s proizvodnjom A380.
Istraga AMF-a dovela je do 17 funkcionera EADS-a i “Airbusa” koji su osumnjičeni za učešće u aferi, ali je vođa istrage Antoan Kurto u julu suzio listu na sedam imena, koje smatra krivima za insajdersko trgovanje akcijama. Uz Foržerarda, na Kurtoovom spisku su bivši zamjenik izvršnog direktora za strategiju Žan-Pol Gu, šef “Airbusovog” odjela prodaje Džon Lehi, direktor EADS-ovog kompleksa u Drezdenu Andreas Šperl, bivši potpredsjednik EADS-a Olivije Andri, direktor kadrovskog odjela Erik Pile i Alen Fluren koji je bio zadužen za centre za obuku. Glavni istražilac preporučio je da preostala desetorica budu oslobođena sumnje, ali AMF nije dužan da postupa po njegovoj preporuci. Neimenovani funkcioner AMF-a rekao je da će saslušati svih 17 bivših i sadašnjih čelnika EADS-a i “Airbusa”. Ispitani će biti i predstavnici kompanija “Lagardere SCA” i “Daimlera”, najvećih akcionara EADS-a, iako je glavni istražilac preporučio da i te kompanije budu oslobođene krivice.
Kazna prijeti i “Airbusu”
Na optuženičkoj je klupi i sam “Airbus”, za kojeg je istraga utvrdila da nije na vrijeme u javnost iznio podatke o svojim proizvodnim problemima i lošijim finansijskim pokazateljima od onih koji su očekivani. Kompanija bi zbog tog propusta mogla da bude kažnjena sa deset miliona evra.
Rasplet ovog slučaja poklapa se s nadmetanjem evropske kompanije s američkim suparnikom “Boeingom” za 35 milijardi dolara vrijedan posao s Ministarstvom odbrane SAD u vezi sa zamjenom 179 aviona za dosipanje goriva u vazduhu američkog ratnog vazduhoplovstva.
