BANJALUKA, Metalska industrija u RS, udarna pesnica domaćeg prerađivačkog sektora, sve više posrće pod nesmanjenim naletom globalne ekonomske krize i nepovoljnih tržišnih kretanja, koja se nadovezala na hronične probleme loše menadžerske i radne strukture, te tehnološke zaostalosti.
Većina fabrika u metalskom sektoru grca pod teretom prezaduženosti i smanjenja poslova, što je proteklih godina desetak značajnih kolektiva odvelo u stečaj, a stotine radnika ostavilo bez posla.
U stečaj su, između ostalih, otišli fabrike “Alpos” i “Metalka” iz Prnjavora, “Unis” iz Foče i Ustiprače, “Adapter” i “Metal emajl” iz Broda, dubička “Mehanika”, “Aluminka” Šipovo, Fabrika otkovaka i armature iz Bileće, kao i pet fabrika namjenske industrije banjalučkog “Čajavca”. Specifičan je slučaj “Čajavec – Alatnice”, kojoj je novi vlasnik, trgovačka firma “N sport”, promijenila djelatnost.
Na adresu Vlade RS proteklih sedmica redom stižu apeli za pomoć, koji se uglavnom odnose na dobijanje kredita Investiciono-razvojne banke, počev od “Birča” iz Zvornika, “Swisslion Industrije alata Trebinje”, do “Energoinvest – Rasklopne opreme” iz Istočnog Sarajeva, dok za pokleklu državnu fabriku “Zrak” iz Teslića nema zainteresovanih investitora.
Situacija je kulminirala u Doboju, gdje su ogorčeni radnici “Trudbenika”, “Dalekovoda”, Tvornice niskonaponske opreme i drugih posrnulih fabrika za 13. novembar zakazali mirne proteste.
Obrad Belenzada, predsjednik Sindikata metalaca i rudara pri Konfederaciji sindikata RS, kaže da je to reakcija radnika nezadovoljnih otkazima i smanjenjima plata koje njihove porodice dovode na rub egzistencije.
“Cijenu uticaja svjetske ekonomske krize, lošeg privrednog ambijenta i skupe administracije RS ne mogu plaćati samo radnici u privredi. Na pogoršanje ionako teškog stanja u privredi uticalo je povećanje stope poreza na plate i doprinose početkom 2011. godine”, istakao je Obrad Belenzada, predsjednik tog granskog sindikata.
On kaže da su još u aprilu zajedno s Udruženjem poslodavaca metalske industrije i rudarstva dostavili Vladi RS prijedlog mjera za novu industrijsku politiku, ali da nije bilo odziva.
U nekim preduzećima kao što je bijeljinski “Panaflex” skoro već mjesec dana traje štrajk radnika koji su juče sa Upravom preduzeća postigli djelimičan dogovor. Predsjednik Štrajkačkog odbora u “Panaflexu” Boško Savić rekao je da su radnici prihvatili zahtjev Uprave preduzeća da se u narednih sedam do 10 dana obavi popis sirovina, repromaterijala, gotovih proizvoda i sitnog inventara i da se prodajom, koja neće ugroziti buduću proizvodnju, obezbijedi dio sredstava za plate radnika.
U “Panafleksu” je zaposleno 50 radnika, prosječna plata je 450 KM, a radnicima se duguje pet plata.
Tane Peulić, predsjednik Sindikata metalske industrije i rudarstva pri Savezu sindikata RS, rekao je nakon sastanka s Upravom i vlasnikom kapitala u “Panafleksu” Vojinom Mitrovićem da je kao o narednom koraku u rješavanju problema razgovarano o kreditnom zaduženju preduzeća kako bi se obezbijedila proizvodnja.
“Ne vjerujem da će preduzeće ići u stečaj, jer radnici žele da rade, jedino dobro rješenje je da se radi i da radnici imaju platu i uplaćene doprinose”, rekao je Peulić.
Pozitivni primjer
Da situacija nije loša u cijelom metalskom sektoru pokazuju pozitivni primjeri Fabrike za pocinčavanje iz Srebrenice, koja ima tržište i godinama ostvaruje značajnu dobit, te prijedorskog MIP-a i banjalučkog “Jelšingrad Livara”, koji su ove godine povećali prihode i profit, odnosno izašli iz zone gubitaka. Nezavisne novine
