BANJALUKA – Pandemija virusa korona napravila je haos u kasama lokalnih zajednica u Srpskoj, a od budžeta kao planskog dokumenta hrpu bezvrijednog papira. Zbog toga su gradovi i opštine bili prinuđeni da se snalaze na razne načine kako bi nadomjestili nedostatak novca. Dok su se jedni zaduživali, drugi su prodavali imovinu, a treći stezali kajiš. Imun nije ostao niko.
Zvanični podaci pokazuju kako su prvobitnim budžetima za ovu godinu lokalne samouprave planirale prihode veće od 770 miliona maraka, što se nekoliko sedmica prije kraja godine pokazalo nedostižnim, pa je njih gotovo 40 pristupilo izradi rebalansa.
Procjena je da će prihodi od indirektnih poreza biti manji za 34 miliona maraka, odnosno da će iznositi 333,7 miliona KM ili 9,2 odsto manje u odnosu na plan.
U padu su i prihodi od poreza na imovinu i to za četvrtinu. Od 23,7 miliona maraka koliko se računalo početkom 2020. godine prikupljeno je 16,3 miliona ili 24,3 odsto manje.
Ništa optimističnije nije ni kod prihoda od poreza na dohodak. Za devet mjeseci je prikupljeno oko 33,7 miliona što je daleko od 45,6 koliko je bilo u planu.
Najveći pad kod najvećeg izvora prihoda
Kada su u opštini Novi Grad krajem septembra podvukli crtu, shvatili su kako im samo po osnovu indirektnih poreza prikupljenik preko UIO BiH nedostaje blizu 600.000 maraka.
Porezi na lična primanja i prihodi od samostalne djelatnosti u padu su za 60 odsto u odnosu na plan, porez na imovinu ostvaren je u iznosu od 13.62 u odnosu na planirano a veliki gubici se bilježe i na neporeskim prihodima.
Dok su prihodi padali potrebe, odnosno rashodi koji nisu bili predviđeni su rasli.
Načelnik opštine Miroslav Drljača kaže za CAPITAL kako su nedostatak novca nadomjestili tako što su vršili relokacije, pa je novac za sportske i kulturne manifestacije, a koje su zbog pandemije odložene preusmjeren na finansiranje brojnih rashoda. Međutim, to nije bilo dovoljno.
“Skupština je na sjednici u septembru donijela odluku o dugoročnom kreditnom zaduženju za finansiranje kapitalnih investicija u iznosu od 964.000 KM. Ove godine je završena otplata tri kredita a opština nema obaveza po osnovu kratkoročnih zaduženja”, kazao je Drljača.
Gotovo preslikana situacija je i na drugom kraju Srpske, odnosno u Trebinju.
Indirektni porezi su manji za oko 600.000 maraka, a neporeski prihodi za oko 25 odsto u odnosu na plan za prvih šest mjeseci. To se, prvenstveno, odnosi na prihode od zakupa, prihode od rente i od boravišne takse.
“Grad je preduzeo sve neophodne korake kako bi budžetski priliv sredstava prilagodio novonastaloj situaciji sa pandemijom virusa zbog čega je na rashodovnoj strani, za prvih šest mjeseci 2020. godine, zabilježeno smanjenje ukupnih rashoda u visini od 16,7 odsto. Time je Grad Trebinje pokazao da i u vremenu krize nisu izostali budžetska racionalnost i neophodna štednja”, kazali su nam u ovoj lokalnoj zajednici.
Dodaju kako su pored ušteda imali i trošak za smještaj lica u karantinu, ali i da se pored toga nisu kreditno zaduživali već su privrednike pomogli sa 140.000 KM.
I u Gacku kažu kako su se trudili da za vrijeme pandemije pomognu svima koji su se našli u problemu. Još aktuelni načelnik opštine, Milan Radmilović kaže za CAPITAL kako su donešene brojne mjere.
“Opština je finansirala 50 odsto minimalne plate za mart radnicima ugostiteljskog sektora na području opštine. Takođe, donesena je i odluka da se svima koji su ostali bez posla zbog pandemije od 15. marta do 1. avgusta dodjeli novčana pomoć od po 300 KM. Takođe, donijeta je i odluka o refundiranju 100 odsto iznosa od komunalne takse za isticanje poslovnog imena svima kojima je bila izrečena zabrana rada”, kaže Radmilović.
Neplanirani troškovi sve veći
U Zvorniku su izračunali kako su im prilivi generalno u padu za oko deset odsto zbog čega su bili prinuđeni da prave rezove na investicijama i grantovima.
“Porasli su troškovi dezinfekcije i deratizacije, za higijenu i za ličnu zaštitu radnika. Veća ulaganja smo imali za rekonstrukciju objekata u karantine za smještaj građana koji dolaze iz inostranstva. Sredstva su uzeta sa pozicija namijenjenih za infrastrukturne objekte i gradjevinske objekte Gradske uprave, a smanjeni su i grantovi nevladinim organizacijama”, kažu u ovom gradu.
U Derventi kažu kako su se za novac snašli iz ranijeg suficita, pomoći sa višeg nivoa vlasti i prodajom nekretnina.
“Uspjeli smo prodati zemljište za građenje proizvodnih pogona u vrijednosti od 670.000 KM, među kojima je najznačajnije učešće stranih investitora. Iako važimo za jedinicu lokalne samouprave sa najmanjom stopom zaduženosti, nemamo u planu kreditno zaduženje”, kaže načelnik Milorad Simić.
Vlada Republike Srpske u svojim zvaničnim dokumentima navodi kako su se lokalne zajednice susrele sa padom poreskih i neporeskih prihoda sa jedne, i povećanjem rashoda za robe i usluge sa druge strane, kao i da njihova pomoć nije izostala.
“Iz Fonda solidarnosti za obnovu Republike Srpske je jedinicama lokalne samouprave doznačen iznos od 30,5 miliona KM za sanaciju posljedica i poteškoća nastalih usljed širenja zarazne bolesti izazvane virusom korona (SARS‐CoV‐2) u Republici Srpskoj. Minimum sredstava određen po lokalnoj zajednici je pedeset hiljada KM Pored toga, Fond solidarnosti za obnovu Republike Srpske, je vršio isplate odnosno jednokratne novčane pomoći službenicima komunalne policije, savezima i udruženjima građana u lokalnim zajednicama”, kažu iz Vlade RS.
CAPITAL: Dejan Tovilović, Svjetlana Šurlan
