MOSKVA/TBILISI/BEOGRAD, SAD i druge vodeće zapadne zemlje su životno zainteresovane za energetske izvore u Kaspijskom basenu, pa stoga sadašnji rusko-gruzijski vojni konflikt ima duboku ekonomsku, ali i realnu gepolitičku pozadinu, ističu juče analitičari u Moskvi.
U jučešnjem izdanju ruskog poslovnog dnevnika “Vedmosti” se navodi da kroz teritoriju Gruzije prolaze ključni međunarodni cjevovodi za transport nafte i prirodnog gasa kojim se te sirovine dopremaju iz Azerbejdžana kroz teritoriju Gruzije u Tursku, a potom, do korisnika u Evropi.
Međunarodni naftovod Baku -Tbilisu – Džejhan (BTDZZ) ima kapacitet od miliona barela dnevno, dok se gasovodom Baku -Tbilisu – Erzurum (BTE) može godišnje transportovati oko 6,6 milijardi kubika prirodnog gasa.
Neka preliminarna istraživanja, koja su obavili stručnjaci anglo-holandske naftne kompanije “Šel”, pokazuju da Kaspijski basen vJerovatno ima fantasitčne rezerve nafte i gasa, koje su možda i veće od bliskoistočnih. Zbog toga je, kako su ranije izjavili ruski eksperti, za SAD i njihove saveznike taj region postao teritorija od “životno – važnog interesa i primarnog geopolitičkog značaja”.
Azerbejdžan za isporuke vlastite nafte koristi, osim međunarodnog gasovoda BTDŽ i željeznički transport i na taj način, kroz kapacitete gruzijskih morskih luka, eksportuje oko 145 hiljada barela nafte dnevno.
Kazastan takođe koristi gruzijske luke za transport vlastite nafte, ali u maloj količini od svega 20 hiljada barela dnevno.
Gruzija raspolaže, inače, sa tri luke osposobljene za transport nafte, a najmanja među njima je u Supsi, čiji kapacitet ne premašuje 145 hiljada barela dnevno.
Gruzija ima, osim Supse, još dva velika morska terminala za transport nafte, u Batumiju i Kulevi, kapaciteta 300 i 200 hiljada barela na dan.
Rusko – guzijski konflikt se za sad, kako prenose “Vedomosti” pozivajući se na izveštaj kompanije “Trojka dijalog”, odrazio negativno samo na isporuke azerbejdžanske nafte preko gruzijskih morskih luka.
Azerbejdžanska naftna kompanija je ubrzo poslije izbijanja konflikta najavila da će prekinuti dalje isporuke nafte kroz gruzijske luke, sve dok se situacija ne smiri i ne prestanu vojna dejstva.
Gruzija je, međutim, 9. avgusta saopštila da je ruska borbena avijacija pokušala da uništi međunarodne cjevovode za prenos nafte i gasa, jer su, navodno, avio-bombe padale i na “svega pet metara od tih objekata”.
Operatori na naftovodu BTDŽ i gasovodu BTE su, međutim, odmah demanatovali navode zvaničnog Tbilisija i izvestili da ruska vojna dejstva nisu do sada ometala normalno funkcionisanje tih objekatra.
Zamenik načelnika Generalštaba ruske vojske, general – pukovnik Anatolij Nogovicin je u ponedeljak izjavio da njegova zemlja “ne planira bombardovanje naftovoda u Gruziji”.
“Naftovodi rade kao što su i ranije radili”, precizirao je Nogovicin, uz opasku da ruska vojska nije dobila zadatak da te energetske objekte uništi.
Primjetno je, međutim, da je nakon svih pomenutih izveštaja o “ugrožavanju međunrodnih koridora za transport energenata iz Azerbejdžana preko Gruzije u Tursku”, naglo zaoštrena retorika zvaničnog Vašingtona koji je optužio Moskvu za “prekomernu upotrebu sile”, u operaciji nametanja mira u Gruziji.
Američki predsednik Džordž Buš je juče tako zatražio od svog ruskog kolege Dimitrija Medvedeva da se vojna operacija Moskve u Gruziji “hitno” okonča, a vojni efektivi Rusije povuku sa “suverene gruzijske teritorije”.
Mnogi zapadni analitičari, na čije mišljenje se poziva agencija Prajm-Tas, ukazuju, međutim, da je predsednik Gruzije sam isprovocirao konflikt, pri čemu je “precijenio vlastitu snagu”.
U cjeloj situaciji Zapad je pokazao “bespomoćnost” jer nije, barem do sad, bio u stanju da izvrši odgovarajući pritisak na gruzijsku stranu, niti da utiče na Rusiju koja svoje zapadne partnere stalno “podsjeća na kosovski slučaj”.
Španski politikolozi, čije mišljenje prenosi ruska agencija, ističu da je odluka gruzijskog predsjednika o primeni sile prema otcijepljenoj Južnoj Osetiji “tragična i pogrešna” i da je u paramparčad razbila pređašnju ravnotežu u snaga na Kavkazu.
Prajm – Tas citira i napis iz madridskog dnevnika “El pais” u kome se navodi da je primjena sile u J. Osetiji od strane Gruzije bila “ne samo neopravdana, već je predstavlja i političku grešku.”
Većina ruskih glasila ukazuje, osim toga, na dvostruka mjerila SAD i drugih uticajnih zapadnih zemalja, kad je reč o konfliktu u bivšoj Jugoslaviji, kao i nelegalnoj odluci da se prizna samoproklamovana država Kosovo.
Dok Srbiji od strane Vašingtona i drugih zapadnih centara moći nije priznato pravo da brani dio vlastite teritorije, sada se to, “licemjerno i na krajnje ciničan način čini u slučaju Gruzije”, pišu ruska glasila.
Na dvostruke aršine Zapada prema Beogradu ukazao je u izjavi za Tanjug i bivši državni sekretar za Kosovo i Metohiju Dušan Proroković.
On je ocijenio da postoje “dvije dodirne tačke između Južje Osetije i Kosova i Metohije. Prva je odnos međunarodne zajednice prema tom problemu i druga je uloga NATO – a kao vojne organizacije.”
Proroković koji u Demokratskoj stranci Srbije vodi odbor za Kosovo i Metohiju ocijenio je “da bi problem Južne Osetije do sada bio rješen diplomatskim putem da nije došlo do proglašenja nezavisnosti Kosova i da nije bilo podrške zapadnih sila toj nezavisnosti.”
“Pošto su kosovski Albanci krenuli u nezavisnost, na način koji međunarodno pravo ne priznaje i ne prepoznaje, zakomplikovali su i odnose na Kavkazu i usložili problem u Chinvaliju”, rekao je Proroković.
On je podsjetio da je na to ukazala prije godinu dana i predsednica gruzijskog parlamenta Nina Burdžinadidze.
Ona je tada rekla da se “ukoliko dođe do proglašenja nezavisnosti Kosova – može očekivati radikalizacija prilika, ne samo na Balkanu”.
Proroković je ocijenio da je druga dodirna tačka između problema Južne Osetije i Kosova i Metohije strategija NATO.
“Kao što je NATO imao interes da napravi vojnu bazu Bondstil kod Uroševca, tako NATO ima sada velike interese da napravi ogromnu vojnu bazu u Crnom moru, u gradu Batumi. Sa pripremama se počelo još pre dvije godine i od tog svog strateškog interesa i strateškog cilja NATO neće odustati”, upozorio je Proroković.
Zapad, a prije svega SAD, pokušava osim toga, kako je ranije primjetio komentator moskovskog nedeljnika “Zavtra”, da “praveći obruč oko Rusije sa svih strana “, oslabi i međunarodne energetske pozicije Moskve.
Krajnji cilj takve strategije SAD i njenih saveznika je, prema ocijeni lista, da se Rusija ne samo istisne iz koridora za prenos nafte i gasa na Kavkazu, već i omete, na sve moguće načine, realizacija velikih projekata međunarodnih gasovoda – Južni i Sjeverni tok – u kojima je Moskva glavni igrač.
Namera SAD i nekih njenih evropskih saveznika da umesto gasovoda Južni tok nametnu realizaciju paralelnog projekta Nabuko, sa ciljem da se iranski prirodni gas doprema cjevovodom koji bi kroz teritoriju Avganistana i Turske išao do Balkana (uz zaobilaženje Srbije) i dalje do srednje i zapadne Evrope, direktno je uperena i protiv suštinskih energetskih interesa Srbije.
Srbija je, naime, već prihvatila da učestvuje u izgradnji gasovoda Južni tok, čiji bi jedan dio trebalo da ide preko srpske teritorije i do kupaca u srednjoj i zapadnoj Evropi.
Ekonomska i geopolitička pozadina rusko-gruzijskog sukoba
