BANJALUKA, Danas se navršava 71 godina od smrti Nikole Tesle (1856-1943), jednog od najvećih umova 20. vijeka.
Srpski naučnik koji je najveći broj pronalazaka ostvario u SAD čiji je građanin bio gotovo 60 godina, umro je u jeku Drugog svjetskog rata u NJujorku, 7. januara 1943.
Vijest je obišla svijet tek dva dana kasnije, kada je u hotelskoj sobi gdje je živio kao samac, pronađeno njegovo beživotno tijelo.
Teslin jubilej u Americi ove godine biće posvećen 130. godini njegovog doseljenja u tu državu, 1884. godine. Tim povodom biće otkrivena dva spomenika u Filadelfiji i Vašingtonu.
Teslina naučna fondacija iz Filadelfije održaće 11. januara veliku memorijalnu konferenciju na kojoj će učestvovati američki naučnici, profesori i obožavaoci srpskog genija, a glavna tema biće “Uvođenje Nikole Tesle u nastavni plan i program SAD i drugih država svijeta”.
Urna s Teslinim pepelom pohranjena je najprije na groblju u NJujorku a prenijeta je u Beograd 1951. godine i otad se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Krunskoj ulici.
Nikola Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tada Vojna granica (Vojna krajina) u okviru Austrije, danas Republika Hrvatska.
Rođen je u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske crkve (tada Karlovačka mitropolija) i Georgine, Đuke, rođene Mandić, takođe u srpskoj svešteničkoj porodici.
Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću, Rakovcu, kod Karlovca, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju.
Prije SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.
Evropu je napustio 1884. godine u nadi da će mu u NJujorku, tada čuveni pronalažač i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije.
“Tesla” kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmjenične struje – inovacije koja je preobrazila svijet. Edison je inače bio veliki protivnik Teslinog izuma, zbog činjenice da je uložio veliki kapital u jednosmjernu struju.
Pronašao je obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao više pronalazaka na kojima se zasniva savremena elektrotehnika.
U Evropu iz SAD Tesla je odlazio samo u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici.
Aprila 1892. stigao je u Gospić, gdje je tada živjela njegova teško oboljela majka, koja je u njegovom prisustvu i preminula, 16. aprila. Mjesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u kratku posjetu Beogradu, bila je to jedina njegova posjeta Kraljevini Srbiji.
Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. jedinica za mjerenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja.
Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESKO-a “Pamćenje svijeta”. RTRS
