GACKO, Iako finansijska i proizvodna dubioza u zavisnom preduzeću ‘’Rudnik i Termoelektrana Gacko’’ (RiTE Gacko) ne prolazi, rukovodstvo firme na čelu sa generalnim direktorom Milinkom Milidragom i izvršnim direktorima Srđanom Milovićem, Borivojem Vujičićem i Ognjenom Kuljićem u izbornoj 2016. godini nastavlja sa zapošljavanjem aktivista Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) i Socijalističke partije (SP). 
O problemima u poslovanju RiTE Gacko govorili su u više navrata, Blagoje Šupić – v.d. izvršnog direktora za ekonomsko finansijske poslove Elektroprivrede Republike Srpske (ERS), Maksim Skoko – izvršni direktor za tehničke poslove ERS-a i Željko Tepavčević – predsjednik Sindikalne organizacije RiTE Gacko, ali se aktuelni menadžment ponaša kao da problemi ne postoje.
Prema našim saznanjima, u mjesecu julu 2016. godine zaposleno je desetak stranačkih kadrova, a plan je da se u toku predizborne kampanje zaposli oko stotinu.
Od Uprave RiTE Gacko zatražili smo zvaničnu potvrdu ovih navoda, međutim, iako je riječ o informacijama od javnog interesa, u zakonskom roku od 15 dana nismo dobili nikakav odgovor.
U kratkom telefonskom razgovoru za naš magazin, generalni direktor RiTE Gacko Milinko Milidrag nas je uputio na izvršnog direktora za pravne poslove Ognjena Kuljića.
“To je kod direktora za pravne poslove, reći ću ja njemu. Njemu sam dao da odgovori”, kazao nam je Milidrag.
Međutim, direktor Kuljić negira da je dobio bilo kakav upit od strane naše redakcije.
“Ne znam, nije meni ništa dolazilo. Ja nemam to pred sobom”, rekao nam je Kuljić.
Iz ove igre “gluvih telefona” lako je izvesti zaključak kakav je odnos ljudi koji vode ovo javno preduzeće prema toj istoj javnosti, ali i prema zakonskim odredbama, jer, uskraćivanjem informacija od javnog interesa grubo krše Zakon o slobodi pristupa informacijama (Službeni glasnik RS broj: 20/01).
Tek nakon skoro mjesec dana, tek po intervenciji NVO sektora, iz RiTE Gacko nam je stigao odgovor da su u mjesecu julu 2016. godine radni odnos na određeno vrijeme zasnovale dvije osobe (rukovaoc skipa i vozač dampera) i da su sve zakonske procedure ispoštovane.
Budući da naši izvori govore suprotno od dostavljenih zvaničnih informacija, ostaje sumnja da ili nam nisu dostavili tačne podatke, ili su ljude zaposlili po ugovoru o djelu, tako da jedino inspekcijski organi mogu utvrditi činjenično stanje. Ako su zaposleni po ugovoru o djelu ljudi ostaju na evidenciji Biroa za zapošljavanje, ali dobijaju platu da obave konkretan posao (npr. čistačica da nešto očisti, majstor da nešto popravi, može se angažovati neko da okreči poslovni prostor i sl.). Ukoliko su poslovi za koje su zaduženi ovi ljudi iz djelatnosti preduzeća, onda je riječ o kršenju Zakona o obligacionim odnosima koji reguliše djelo.
Osnov za priču o političkom zapošljavanju nalazimo u tome da su rukovodioci RiTE Gacko, po izoru na matično preduzeće Mješoviti Holding ‘’Elektroprivreda Republike Srpske’’ (ERS) isključivo visoko rangirani stranački kadrovi SNSD-a i SP-a. Milinko Milidrag je predsjednik opštinskog odbora SNSD-a u Gacku, član Glavnog odbora SNSD-a i kandidat za odbornika u Skupštini opštine Gacko (SO Gacko), Srđan Milović je narodni poslanik u Narodnoj skupštini Republike Srpske (NSRS) i član predsjedništva SNSD-a, Borivoje Vujičić je kandidat za odbornika SNSD-a u Skupštini Grada Trebinja, Ognjen Kuljić je nosilac odborničke liste Socijalističke partije za Skupštinu opštine Nevesinje (SO Nevesinje).
Stranke uglavnom ne žele razgovarati o stranačkom zapošljavanju
Postoje svi elementi korupcije
S obzirom da je prema definiciji korupcija process u kojem najmanje dvije osobe nedopuštenom razmjenom u cilju ostvarivanja lične koristi postupaju na štetu javnog interesa, kada je u pitanju zapošljavanje u RiTE Gacko možemo reći da ovdje postoje svi elementi korupcije:
– Javni službenici (rukovodioci RiTE Gacko) koji zloupotrebljavaju svoj službeni položaj ili ovlašćenja tako što bez konkursa zapošljavaju najčešće stranačke aktiviste SNSD-a;
– Stranački aktivisti, koji dobiju posao ili kojima je obećan posao, skupljaju glasove za rukovodioce RiTE Gacko i omogućavaju ostvarenje njihovih političkih ambicija;
– Žrtva ovakvog koruptivnog (kriminalnog) ponašanja je javni interes, a dalje posljedice ovoga su nesagledive.
U konkretnom slučaju nalazimo i to da je vrijednost RiTE Gacko od 2007. do 2016. godine pala skoro 100 puta, odnosno sa 927 miliona na 9,8 miliona KM, što znači da je ovo preduzeće od javnog interesa dovedeno na rub provalije, a neplansko koruptivno zapošljavanje je evidentno jedan od razloga.
Takođe, da sa finansijama u RiTE Gacko nešto nije u redu potvrđuje i situacija na terenu jer, kako nezvanično saznajemo, kasnile su isplate prekovremenog rada radnicima u redovnom godišnjem remontu, a došlo je do dvokratne isplate regresa što se nikada od puštanja u pogon nije dogodilo.
U pogledu saznanja da se u RiTE Gacko najčešće zapošljava po stranačkoj liniji, odlučili smo da kontaktiramo opštinske odbore svih stranaka u Gacku kako bismo saznali njihove stavove o ovome problemu.
Odgovore na naša pitanja, iz njima znanih razloga, nisu željeli dati Savez nezavisnih socialdemokrata (SNSD), Srpska demokratska stranka (SDS), Partija demokratskog progresa (PDP) i Srpski pokret odnove (SPO), dok su pojedine stranke poput Socijalističke partije (SP) i Srpske radikalne stranke Republike Srpske (SRS RS) dale samo “političke” odgovore da glasačima ne nude posao za glasove i da nisu upoznati sa nepravilnostima pri zaposljavanju u RiTE Gacko.
Otvoreno i bez dlake na jeziku govorili su predsjednici opštinskih odbora Demokratskog narodnog saveza (DNS) Dragan Drašković i Srpske radikalne stranke (SRS) – Srpska u sigurne ruke Predrag Šupić.
Predsjednik OO DNS-a Gacko Dragan Drašković slaže se sa navodima da se u RiTE Gacko zapošljava isključivo stranački.
Zapošljavanje se vrši po stranačkoj liniji, isključivo. Ako sretnete momka ili djevojku i pitate ih jesu li zaposleni, ako kaže da jeste u Komusu, Vodovodu, Vatrogascima, Turističkoj organizaciji onda je SDS-ovac, ili radikal, ili PDP, a ako je na Temoelektrani onda je SNSD ili, moguće, Socijalistička partija, pošto DNS-a nije ni bilo do sada. Na Temoelektrani je užas jedan, 2015. godine učešće zarada je 44% u ukupnom prihodu što nijedan normalan ekonomski sistem ne može da izdrži. Za prvih pola godine (2016. op.a) 60% je učešće zarada u ukupnom prihodu. To je jednostavno ubijanje da bi neko sačuvao pozicije, a DNS nije na tim pozicijama’’, kategoričan je Drašković.
Predsjednik OO SRS – Srpska u sigurne ruke Predrag Šupić kaže da ta stranka do sada nije nikoga zaposlila i potvrđuje korelaciju između povećanja broja zaposlenih u javnim institucijama, preduzećima i ustanovama u Gacku i rasta broja glasova za pojedine političke partije.
Naš narod kaže: ‘’Ljubav kroz prozor izlazi kada glad zakuca na vrata’’. Stanje je takvo da se svako bori za neki svoj dinar. Logično da nije u redu (partijsko zapošljavanje, op.a), s jedne strane zapošljavaju u opštini Gacko (SDS, PDP, SRS RS op.a.), a sa druge strane zapošljavaju u Temoelektrani (SNSD i SP, op.a). U Gacku je to jako izraženo jer postoje te dvije struje, u nekim opštinama to nije slucaj”, rekao je za naš magazin Šupić.
Provjeren recept – zloupotrebom službenog položaja do mandata
Političarima na službenim položajima u RiTE Gacko omogućeno je da raznim zloupotrebama, između ostalog i putem zapošljavanja stranačkih aktivista u ovom energetskom gigantu, manipulišu biračkim tijelom i utiču na rezultate izbora. Treba istaći da je Zloupotreba položaja ili ovlašćenja inkriminisana Krivičnim zakonom Republike Srpske u članu 347. i predstavlja jedan od najtežih oblika korupcije, a argumente za ovu tvrdnju nalazimo u analizi rezultata izbora u opštini Gacko u posljednjih desetak godina jer se kao odbornici u Skupštinu opštine Gacko (SO Gacko) i narodni poslanici u Narodnu skupštinu Republike Srpske (NSRS), ispred gatačkog SNSD-a, biraju najviše rangirani rukovodioci RiTE Gacko, a, uporedo sa tim, broj radnika u ovom preduzeću u istom periodu impozantno raste.
Koruptivno zapošljavanje u RiTE Gacko razlog za ‘mišljenje sa rezervom’ od strane Glavne službe za reviziju Republike Srpske
U već pominjanoj izbornoj 2014. godini, kada je kandidat za narodnog poslanika u NSRS bio rukovodilac RiTE Gacko Srđan Milović, zaposleno je 188 radnika koji su, prema revizorskom izvještaju Glavne službe za reviziju Republike Srpske, u 2015. godini primljeni u radni odnos na neodređeno vrijeme bez raspisivanja javnog konkursa za prijem radnika ili bez posredovanja institucije ovlašćene za obavljanje poslova posredovanja u zapošljavanju, čime je prekršen član 5. Zakona o radu koji je bio na snazi do kraja 2015. godine, ali i članovi 2., 3. i 6. Zakona o zabrani diskriminacije.
S obzirom da u izjavi za medije u oktobru 2015. godine Milović ”odgovorno tvrdi da nije bilo političkog (koruptivnog op.a.) zapošljavanja”, što demantuje prethodno pomenuti revizorski izvještaj, istražni organi bi trebali preduzeti mjere kako bi se utvrdilo da li ima krivične odgovornosti rukovodstva RiTE Gacko.
Na Lokalnim izborima 2008. godine od šest odborničkih mjesta u SO Gacko, koliko je osvojio SNSD, tri mjesta su pripala tadašnjim visoko rangiranim rukovodiocima RiTE Gacko: Zoranu Markoviću, Saši Boškoviću i Boju Vukoviću.
Opšti izbori 2010. godine u opštini Gacko donose značajan rast SNSD-u, sa 1314 glasova koliko su imali na Lokalnim izborima 2008. godine na 2212 glasova, a kandidat za narodnog poslanika SNSD-a u NSRS Saša Bošković sa 285 glasova koliko je imao 2008. godine penje se na 1816 glasova i osvaja direktan mandat.
Lokalne izbore 2012. godine obilježilo je smanjenje broja glasova, ali i odborničkih mandata za SNSD u SO Gacko, ali svakako je bitno istaći da su od četiri odbornička mandata SNSD-a tri, očekivano, osvojili tadašnji rukovodioci RiTE Gacko: Ranko Višnjevac, Bojo Vuković i Zoran Marković.
Opšti izbori 2014. godine u Gacku ostaće upamćeni po velikoj pobjedi rukovodioca RiTE Gacko i kandidata za narodnog poslanika u NSRS ispred gatačkog SNSD-a Srđana Milovića, koji je osvojio za prilike u Gacku, nevjerovatnih 2185 glasova. Treba podsjetiti da Milović na Lokalnim izborima 2012. godine, kada je bio kandidat za odbornika ispred koalicije Zajedno za Gacko (Socijalistička partija i Pokret za Gacko), sa svega 167 glasova nije uspio postati odbornik u SO Gacko. Dakle, evidentno je da mijenjanje stranačkog dresa (prelazak iz Pokreta za Gacko u SNSD) i mijenjanje firme (prelazak iz privatnog Termogradinga na rukovodeće radno mjesto u RiTE Gacko) donosi glasove na izborima.
Kako je rastao politički kapacitet SNSD-a u Gacku tako je rastao i broj zaposlenih u RiTE Gacko, pa je, prema dostupnim podacima, ovaj energetski gigant 2005. godine imao 1411 zaposlenih, a u septembru 2014. godine bilo ih je 1752. Za ovakvo drastično povećanje broja radnika u preduzeću koje proizvodi 1/3 električne energije u Republici Srpskoj ne postoji nikakvo opravdanje, osim, naravno, prethodno pomenutog rasta broja glasova za gatački SNSD i rukovodioce RiTE Gacko iz izbora u izbore.
Budući da nadležne institucije evidentno ne istražuju zapošljavanje putem korupcije u javnim preduzećima iako je riječ o kriminalnoj pojavi, ostaje na medijima da na nju ukazuju. Moja Hercegovina