BEOGRAD, Srbija bi već od ljeta mogla materijalno da podstiče rađanje. Naknada do punoljetstva – iz budžeta, ali i iz privatnih donacija.
Mjere za podsticanje rađanja, posebno ideja o novčanom stimulisanju rađanja troje djece, našle su se među prijedlozima tokom javne rasprave o Prednacrtu Građanskog zakonika i izazvale najveće interesovanje, pišu Večernje novosti.
Prema riječima Ratomira Slijepčevića, sekretara Komisije za izradu GZ, opravdano se može očekivati da će nova vlada, sredinom ove godine, formirati demografski fond i tako realizovati svoju ustavnu obavezu o podsticanju rađanja.
Slijepčević objašnjava da je demografski deficit od oko 30.000 ljudi godišnje zabrinjavajući i najaktuelniji problem u Srbiji.
“To je pitanje: biti ili ne biti. Budućnost Srbije je ozbiljno ugrožena. Za dva vijeka, ukoliko se ne prekine i ne preokrene trend kontinuiranog demografskog deficita, Srbija će bukvalno ostati bez stanovništva, jer se već duže vrijeme smanjuje broj stanovnika za veličinu jednog prosječnog grada. Zato se kao imperativ postavlja ostvarivanje obaveze pozitivnog demografskog razvoja putem “poželjnog” nataliteta”, kaže on.
Optimalni natalitet se dobija rađanjem troje ili više djece, gdje je rađanje troje djece društveno poželjan natalitet. Sada u Srbiji ima oko 100.000 majki s troje djece, što je zanemarljiv procenat u odnosu na ukupan broj žena. Međutim, samo približno polovina njih imala bi pravo na naknadu, jer imaju maloljetno treće dijete. To pravo bi se gasilo s njegovim punoljetstvom.
Prema prvoj, “pogodnosti kojima se podstiče rađanje djece uređuje se posebnim propisima”, a prema drugoj, “majka koja rodi troje djece ima pravo na demografsku naknadu do punoljetstva trećeg deteta, u iznosu koji za svaku godinu utvrđuje Ministarstvo finansija”. Ideju da uvede demografski fond Komisija za izradu GZ je prvi put objavila 2011. godine, kada su predložene dvije varijante umjesto osnovnog rješenja.
Takva odredba nije sadržana u važećem Porodičnom zakonu iz 2005, ali je u članu 5 propisano da “majka i dijete uživaju posebnu zaštitu države”.
“Bilo je neophodno da se zakonski razradi ustavna norma prema kojoj je propisano da ‘Republika Srbija podstiče roditelje da se odluče na rađanje djece i pomaže im u tome’. Srbija je u proteklom vijeku doživjela veliki gubitak svog dragocjenog demografskog potencijala”, kaže Slijepčević.
U želji da realizuje navedenu ustavnu intenciju, Komisija za izradu GZ je u Prednacrtu, objavljenom u maju prošle godine, predložila da majka i dijete uživaju posebnu zaštitu države, ali i da su “država i lokalna samouprava dužne da finansijskim, poreskim, radnopravnim, stambenim, ekonomskim, socijalnim i drugim mjerama i aktivnostima podstiču rađanje djece”, kao i da se “posebnim propisima uređuje podsticanje rađanja djece, naročito formiranjem (demografskog) fonda za stimulisanje poželjnog nataliteta, u skladu s mogućnostima budžeta Republike”.
Odlukom Vlade formirao bi se fond koji bi se alimentirao, ne samo iz budžeta (planiranjem godišnjeg iznosa), već i iz individualnih i kolektivnih donacija (iz zemlje i dijaspore), iz prihoda fondacija, zadužbina i dobrovoljnih prihoda – plemenitih dobročinitelja. Iz tih prihoda bi se isplaćivala svakog mjeseca demografska naknada u slučaju rođenja trećeg deteta do njegovog punoljetstva, bez obzira na to da li je majka zaposlena ili ne, pod uslovom da je srpski državljanin s prebivalištem u Srbiji. Ostvareno pravo na demografsku naknadu bi u suštini istovremeno predstavljalo prihod i za majke koje imaju i više od troje dece, ali samo do punoljetstva trećeg djeteta.
Uz ovo, kako kaže Slijepčević, idealno bi bilo da se prepolovi broj od oko 30.000 abortusa godišnje.
“ Ogromno bogatstvo Srbija bi ostvarila kada bi naši sjajni matematičari, zlatni sportisti, kreativni informatičari, talentovani umjetnici i drugi mladi ljudi doprinjeli ostvarivanju poželjnog nataliteta. Djeca u višečlanim porodicama, uz međusobnu emocionalnu podršku, zadovoljnija su, srećnija i uspješnija, s većim osjećajem solidarnosti i životnog i profesionalnog samopouzdanja. U tim porodicama, prema kriminalističkim statističkim podacima, ima najmanje maloljetničke delinkvencije. Zato podsticanje posebno poželjnog nataliteta predstavlja ne samo ustavnu, već patriotsku i moralnu obavezu građana Srbije”, kaže Slijepčević.
