BANJALUKA, BiH posljednjih godina bilježi rast depozita stanovništva i preduzeća u domaćim bankama, dok istovremeno padaju kamatne stope na depozite, pokazuju zvanični podaci bh. finansijskih institucija.
Tako su ukupni depoziti u BiH za sedam mjeseci ove godine nastavili kontinuirani rast i iznosili su 15,8 milijardi maraka, te su tako veći za 5,1 odsto. Međutim, situacija kod kamatnih stopa na depozite je drugačija, jer već četiri godine imaju opadajući trend, te su u zavisnosti od roka dospijeća procenti kamatnih stopa u posljednje četiri godine u nekim slučajevima i prepolovljeni.
Ekonomisti su mišljenja da se u sadašnjim okolnostima u naredne dvije do tri godine u BiH mogu očekivati stabilne i relativno niske kamatne stope na depozite.
Naime, zvanični podaci pokazuju da su kamatne stope na depozite stanovništva u markama, na period dospijeća veći od dvije godine, 2012. godine iznosile 3,84 odsto, da bi već 2013. pale na 3,70 odsto, u 2014. na 3,26 odsto, dok su za avgust ove godine iznosile 2,56 odsto. Kada su u pitanju depoziti nefinansijskih preduzeća u markama, na period dospijeća preko dvije godine, situacija je identična.
Tako su 2012. godine iznosile 4,03 odsto, 2013. godine 4,25 odsto – što je blagi rast, da bi već 2014. imale osjetniji pad i iznosile su 3,49 odsto. U avgustu ove godine, taj procenat je bio 2,57 odsto.
Sa druge strane, posmatrano po strukturi, depoziti stanovništva imaju najveće učešće u ukupnim depozitima (60,7 odsto) i iznose 9,5 milijardi maraka, a bilježe i najveći rast poredeći sa drugim sektorima (9,2 odsto). Zatim slijede depoziti nefinansijskih preduzeća, čije učešće u ukupnim depozitima iznosi 22,5 odsto. Rast depozita ovog sektora je upola manji od rasta depozita stanovništva.
Iz Centralne banke BiH rekli su da kretanje kamatnih stopa na depozite u posljednjim godinama ima generalno naglašen opadajući trend, s povremenim oscilacijama. Oni su naveli da je trend opadanja kamatnih stopa na depozite u potpunosti u skladu s monetarnim kretanjima u evrozoni i našem dijelu Evrope, a što je posljedica velike monetarne ekspanzije unutar evrozone.
“Kamatne stope su generalno na najnižim istorijskim nivoima, jer Evropska centralna banka (ECB), a i druge centralne banke, preduzimaju sve vanredne monetarne mjere u cilju stimulacije ekonomija“, rekli su iz CB BiH.
Prema njihovim riječima, s tim u vezi se posredno osjećaju efekti i u bh. ekonomiji, jer strane banke imaju vrlo jeftine izvore iz inostranstva i stoga smanjuju kamate na domaće izvore, odnosno domaće depozite.
“Međutim, i dalje su domaće kamatne stope na depozite srazmjerno visoke u odnosu na stanje u zemljama evrozone, a i zemljama regiona“, kazali su iz CB BiH. Još su dodali da je CB BiH od januara 2012. godine primijenila novu metodologiju ECB-a za statistiku kamatnih stopa.
Marko Đogo, predsjednik Sekcije za bankarstvo Udruženja ekonomista RS – SWOT, rekao je da je stanovništvo u zadnjih šest-sedam godina skoro udvostručilo svoju štednju i pored toga što su kamatne stope sve vrijeme niske.
“Banke su osjetile da depoziti stanovništva rastu bez potrebe da ih naročito motivišu, da im daju podsticaj za rast povećanjem kamatnih stopa na depozite”, smatra Đogo.
On je kazao da su domaće banke ranije posuđivale novac na evropskom novčanom tržištu, ali da je na tom tržištu trenutno kriza, što je uzrokovalo da Evropska centralna banka (ECB) snizi kamatne stope na istorijski minimum. Naveo je i da će, čim evropska ekonomija ojača, što se može očekivati tek za tri godine, doći i do rasta kamata na evropskom novčanom tržištu.
Govoreći o eventualnoj mogućnosti da kamatne stope na depozite padnu na nulu, Đogo je rekao da je to nerealno u našim uslovima, jer bi teško ko kod nas povjerio svoju štednju u takvim slučajevima, imajući u obzir istorijska dešavanja kod nas. Nezavisne novine
