BRISEL, U Evropskoj uniji preovladavaju bojazni od nestabilnosti i slabe vlade poslije sutrašnjih izbora u Grčkoj i ne vjeruje se u scenario izlaska te zemlje iz evra.
Podvlači se, međutim, da ne može biti govora o obustavi programa “stezanja kaiša” i otpisivanju oko 150 milijardi grčkih dugova, što traži vjerovatni pobjednik izbora, grčka ljevičarska stranka Siriza.
Grčka predstavlja dva odsto cjelokupnog bruto domaćeg proizvoda članica zone evra, a EU je poslije krize 2008. stvorila finansijske fondove i mehanizme koji jamče da više ne može biti neke veće krize jedinstvene evropske valute.
Ipak je jasno da bi “domino efekat” dolaska ljevice na vlast u Grčkoj učvrstio ionako vidljiva očekivanja u političkim krugovima drugih zemalja iz zone evra da bi mogli da se preispitaju temelji na kojima počiva stabilnost zajedničke evropske valute.
To znači da se uz strogu budžetsku disciplinu, smanjivanje dugova i strukturne reforme u ciju postizanja ekonomske konkurentnosti, uporedo pokrenu velike, takođe javne investicije i mjere podsticaja privrednog rasta i zapošljavanja.
Zato se u Briselu naglašava spremnost da se sa svakom budućom grčkom vladom pregovara o olakšicama za štednju i reforme da bi Atina mogla računati na nove desetine milijardi evra pomoći EU i Međunarodnog monetarnog fonda (MMF).
Evropski komesar za ekonomiju Pjer Moskovisi je stavove EU sažeo u poruci da “demokratija nalaže da se ispoštuje izbor grčkih građana”, i navodi da Grci moraju poštovati pakt koji su sklopili sa EU i MMF da bi i dalje dobijali finansijsku podršku, bez koje bi svaka grčka vlada vrlo ubrzo morala da se suoči s državnim bankrotom.
Grčkoj je potrebno sedam i po milijardi evra već do kraja marta da plati dospjele dugove, a do kraja godine ravno dvadeset milijardi evra u situaciji kad je državna blagajna prazna.
Mediji i analitičari u zemljama EU su saglasni da niko ne želi izlazak Grčke iz evra.
Tome nije sklona ni Njemačka koja je kao imperativ za izvlačenje iz krize južnih članica postavila dalje kresanje budžetskog deficita, dugova, strukturne reforme u cilju jačanja konkurentnosti.
A i Siriza naglašava da Grčka treba da ostane u zoni evra, ali traži otpisivanje i reprogramiranje dugova i njihovu otplatu tek kad privreda stane na noge i počne rast.
Ljevičarske stranke u Evropi, ali i mnogi narodni slojevi, u programu Sirize prepoznaju i svoja htenja, sumnje i nezadovoljstvo “diktatom Brisela i Njemačke”.
Siriza u važnom dijelu svog programa vlasti naglašava rješenost da pokrene proizvodnju i zapošljavanje, vrati socijalne olakšice najsiromašnijim slojevima, krene u temeljit obračun s korupcijom u državi i tradicionalnim političkim partijama i učini sve da naročito bogati plaćaju porez.
Briselski centar za evropska pitanja Brojgel smatra da će, ako Siriza uopšte uspje da formira vladu, biti jako teško da nađe nagodbu s EU i MMF, ali podvlači da obe strane itekako imaju interesa da se nagode.
Vođa Sirize Aleksis Cipras je izjavio londonskom listu Fajnenšel tajms da “Grčka može uravnotežiti svoje državne račune a da ne ubije demokratiju” i naglasio da “imamo obavezu da otvoreno, pošteno i na ravnoj nozi pregovaramo s našim evropskim partnerima”.
Direktorka MMF Kristin Lagard poručila je da su “dugovi ugovorna obaveza i obustava otplate ili promjena stavki takvog ugovora imala bi neminovne posljedice”.
Francuski list Mond upozorava da bi obustava od EU i MMF nametnutog drastičnog “stezanja kaiša”, što je izborni program Sirize, značio potpuni raskid s politikom zone evra i EU.
Mond podvlači da bi “izlazak Grčke imao veliku cijenu za zonu evra” jer bi uzdrmao strukture na kojima počiva evro i unio strah među investitore i naročito povjerioce grčkog duga, a to su vodeće države evrozone.
Njemačka kancelarka Angela Merkel je jasno poručila da želi da “Grčka i dalje bude dio evropske priče”, uz opasku da “dobro poznaje teškoće s kojima je suočena Grčka, ali je nužno imati na umu temelje naše solidarnosti”. Beta
