SARAJEVO – BiH je najlošije rangirana zemlja u regiji po pitanju vladavine prava i percepcije korupcije, otkriva nacrt Strategije za borbu protiv korupcije 2024-2028. koji je pripremila Agencija za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije BiH (APIK).
U nacrtu Strategije u koji je CAPITAL imao uvid, citiraju se brojne međunarodne organizacije, pa se kaže da je prema organizaciji World Justice Projekt za 2023. godinu koja je posvećena vladavini prava u svijetu, BiH na 75. mjestu među 142 zemlje i to je najlošiji rezultat od 2015. godine.
Prema Indeksu percepcije korupcije Transparency Internationala za 2023. godinu, kaže se dalje, BiH se nalazi na 108. mjestu, od ukupno 180 zemalja, sa ocjenom 35 na ljestvici od nula do 100.
U izvještaju Evropske komisije za 2023. godinu, navodi se dalje u Strategiji, BiH se nalazi između rane faze i određenog nivoa pripremljenosti u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.
Zakonodavstvo na nivou cijele države neusklađeno
„Nije postignut napredak u ispunjavanju ključnog prioriteta, te preporuka i nalaza iz izvještaja stručnjaka o pitanjima vladavine prava. Selektivno i netransparentno postupanje pravosuđa u predmetima korupcije za koje vlada veliki interes javnosti, uz pritiske i zastrašivanja, predstavlja veliki izvor zabrinutosti“, kaže se u Strategiji.
Zakonodavstvo na nivou cijele države je neusklađeno, navodi se dalje i ističe da je bilo podignutih optužnica za korupciju na visokom nivou, ali su zbog operativne neefikasnosti i političkog uplitanja rezultati na sprečavanju i suzbijanju korupcije i dalje zanemarivi.
„Potrebne su ciljane procjene rizika i posebne mjere za borbu protiv korupcije, posebno u najosjetljivijim sektorima. Neusklađenost propisa u zemlji te slaba institucionalna saradnja i koordinacija i dalje otežavaju borbu protiv korupcije“, citira se u Strategiji izvještaj Evropske komisije.
U izvještaju EK se dalje kaže da preporuke iz prethodne godine uglavnom nisu provedene, tako da i one i dalje važe i navodi šta BiH treba da uradi u narednoj godini.
„BiH treba usvojiti Zakon o sprečavanju sukoba interesa u institucijama na nivou BiH u skladu sa evropskim standardima, zaokružiti pravni okvir i ojačati zaštitu osoba koje prijavljuju korupciju, pokazati napredak u sprečavanju i suzbijanju korupcije na visokom nivou, unaprijediti saradnju između policije i tužilaštava i usvojiti novu strategiju i akcioni plan za borbu protiv korupcije na državom nivou“, navodi se u citiranom izvještaju EK.
Pored toga, u nacrtu Strategije za borbu protiv korupcije citira se i Izvještaj Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) o konsultacijama sa zvaničnicima BiH u vezi sa ekonomskim razvojem i politikama.
„Jačanje nadzora nad javnim preduzećima i njihovog upravljanja, unapređenje poslovnog okruženja i digitalizacija ekonomije ključni su za ubrzavanje rasta predvođenog privatnim sektorom. Hitne reforme su takođe potrebne da bi se ojačali napori u pogledu prevencije i suzbijanja korupcije te sprovođenja zakona“, upozorili su iz MMF-a.
I u izvještaju Grupe zemalja Savjeta Evrope za borbu protiv korupcije (GRECO) iskazana je zabrinutost i žaljenje zbog nepostojanja usvojenih strateških dokumenata na nivou BiH za prevenciju korupcije i borbu protiv korupcije.
U nacrtu Strategije navodi se da ne postoje značajnija istraživanja novijeg datuma u BiH koja bi ukazivala na stepen zastupljenosti korupcije unutar privatnog sektora i citira Izvještaj Kancelarije UN za droge i kriminal (UNODC) iz 2013. godine.
Korupcija jedna od glavnih prepreka za nesmetano poslovanje
U tom izvještaju konstatuje se da poslovni predstavnici u BiH navode korupciju kao šestu najznačajniju prepreku poslovanju, nakon visokih poreza, komplikovanih poresknih zakona, političke nestabilnosti, propisa o radu i ograničenog pristupa finansiranju.
„Korupcija predstavlja jednu od najznačajnijih prepreka za nesmetano poslovanje, te uništava poslovni imidž kompanija što negativno utiče na tržište, posebno kada se govori o privlačenju stranih investitora i kompanija da ulažu u privredni razvoj BiH“, navodi se u izvještaju UNDOC-a.
Kao rezultat istraživanja među stranim investitorima u BiH, navodi se dalje, periodično se objavljuje Poslovni barometar koji sadrži podatke dobijene anketiranjem članica Vijeća stranih investitora (VSI) u BIH.
„Prema podacima iz posljednjeg Poslovnog barometra objavljenog u avgustu 2021. godine, kao glavni rizici koji utiču na investiranje istaknuti su politička nestabilnost (94 odsto), te odmah na drugom mjestu korupcija i kriminal (81 odsto), a na trećem mjestu je nedostatak vladavine prava (64 odsto)“, navodi se u nacrtu Strategije za borbu protiv korupcije BiH.
CAPITAL: D. Momić