PARIZ, Od Njujorka do Pariza, finansijska tržišta i dalje su pripravna poslije “lude sedmice” završene zatišjem, ali strah za svjetsku privredu podriva povjerenje ulagača.
U takvom kontekstu ekstremne nervoze francuski predsjednik Nikola Sarkozi i njemački kancelar Angela Merkel sastaju se sutra u Parizu da bi razgovarali o upravljanju privredom u zoni evra.
Investitori očekuju da francusko-njemački duet – stub Evropske monetarne unije, konkretizuje mjere da se spriječi da se kriza državnog duga proširi na velike zemlje, poput Italije i Španije, treće i četvrte ekonomije zone evra.
Znak krize povjerenja je to što su ove nedjelje investitori preselili 50 milijardi dolara sa berzi u bezbjedniju imovinu, kaže “Financial Times”, i to više nego tokom kolapsa američke banke “Lehman Brothers” 2008. godine. Cijena zlata, sigurnog utočišta novca, premašila je ove sedmice prvi put u istoriji 1.800 dolara za uncu.
Ali, to je težak zadatak za Pariz i Berlin. Dok se finansijska tržišta zalažu za što hitnije stupanje na snagu drugog paketa za finansijsku pomoć Grčkoj, dogovorenu 21. jula, njemački parlament je u subotu upozorio da bi bilo “nemoguće” da taj plan ratifikuje na vrijeme.
“Vlada Njemačke ne može da bez saglasnosti Bundestaga odluči ni o jednom centu”, upozorio je predsjednik Norbert Lamert.
“Završili smo sedmice kako smo je i počeli: neizvesnošću o snazi zone evra i američke ekonomije. Ništa se tu ništa nije promjenilo”, rekao je Henri Blodžet, analitičar sajta “The Business Insider”.
“Investitori još pamte krizu iz 2008. kako njihov novac odlazi u dim”, rekao je Fransoa Dien iz CM CIC. “Strah i je obuzeo i tako će se nastaviti,” dodaje on.
Prošla sedmica počela je gromoglasno: istorijskom odlukom agencije Standard&Purs o degradaciji kreditnog rejtinga Sjedinjenih Američkih Država, što je izazvalo sumnju u sposobnost te zemlje da otplati svoje dugove.
U srijedu, poslije dva dana oporavka akcija, talas panike zahvatio je berze poslije špekulativnih glasina o solventnosti Francuske i zdravlju francuskih banaka.
Investitori strahuju da će se kriza evropskog finansijskog sektora izvesti u Sjedinjene Države pošto su zapadne banke međusobno povezane.
Francuska banka Sosijete ženeral koja je bila predmet glasina o stečaju, igra ključnu ulogu u tržištu derivata akcija – finansijskih proizvode koji omogućavaju finansijskim institucijama u razvijenim zemljama da se zaštite od pada berze, piše “Njujork tajms!.
Pošto je izbjegla krah, većina berzi su pretrpjele ograničenu štetu. U Njujorku, vodeći indeks Dau Džons izgubio je samo 1,53 odsto, Pariz 1.97 odsto, Milano 0,87 i Madrid 0,28odsto. Pad je bio najoštriji u Tokiju (-3.61 odsto), a posebno u Frankfurtu (-6.5 odsto), a London je završio sedmicu u plusu (+1,39 odsto).
Kao rezultat, destabilizovan je cijeli globalni finansijski sistem.
“Mi smo na početku nove i drugačije oluje, ovo nije ista kriza kao 2008. godine”, ocijenio je predsjednik Svjetske banke, Robert Zelik.
Sa Grčkom i Portugalom savldanim dugom i drugim zemljama kojima to prijeti, a bez mogućnosti devalvacije, “izazov s kojima se suočava zona evra mogao bi da bude najvažniji”, rekao je on u intervjuu objavljenom u subotu u australijskom nedjeljniku “The Weekend Australian Magazine”.
Italija, koja je u fokusu rejting agencija, ne revidira “za sada” svoju prognozu privrednog rasta poslije donošenja novog plana u petak za prinudnu štednju 45 milijardi evra za dve godine, rekao je subotu ministar privrede Đulio Tremonti.
S druge strane Atlantika, američki predsjednik Barak Obama je priznao da se njegova zemlja suočava sa “veoma teškim ekonomskim izazovima: …odgovor Vašingtona je nedavno bila stranačka podjela i blokada koje su podrile poverenje javnosti i ometaju naše napore za ekonomski rast”, rekao je on u subotu.
“Ono što se dešava je kriza vlade”, ukazao je analitičar Džo Vizental, žaleći zbog napetosti i razlika medju evropskim liderima i nedostatka političkog konsensusa u Sjedinjenim Državama.
“Panike i tržišne oscilacije ilustruju slabost povjerenje investitora u zapadnom svetu”, kritikovala je u subotu kineska agencija Hsinhua. Peking je najveći strani povjerilac SAD.
Ministri ekonomije zemalja Jugoistočne Azije su u subotu rekli da kriza zone evra ugožava rast njihovih privreda.
Centralne banke – ECB u Evropi i Federalne rezerve (Fed) u SAD su, međutim, izašle iz svoje uloge preduzimajući vanredne mjere kao što su otkup državnog duga – ECB i nove subvencije – Fed.
Jedini problem je to što su “tržišta shvatila da ako se situacija pogorša, ne treba da se oslanjaju na svoje vlade”, kaže Džo Vizental.
Međutim, da bi se umanjile pošast glasina, vlasti berze u Francuskoj, Italiji, Španiji i Belgiji su odlučile da privremeno zabrane špekulativnu prodaju akcija u padu.
Njemačka se u vezi s tim poziva na svoj udio u mjerama na evropskom nivou, ali Londonu se protive zabrani jer bi time bio teško Siti, vodeći evropski finansijski centar. Beta