NJUJORK, Nakon tri sedmice rasta, na svjetskim su berzama cijene akcija prošle sedmice su pale, što je posljedica snažnog rasta cijena nafte jer se ulagači plaše da će nemiri u Libiji i na Bliskom istoku narušiti obezbjeđivanje tržišta ‘crnim zlatom’.
To je prvi pad cijena akcija nakon tri sedmice rasta i posljedica je sukoba u Libiji između protivnika i pristaša tamošnjeg vođe Moamera Gadafija.
Ulagači se plaše da bi proturežimski protesti, koji su već rezultirali svrgavanjem vlastodržaca u Egiptu i Tunisu, mogli uzdrmati i druge naftom bogate zemlje Bliskog istoka i sjeverne Afrike. Zbog strahovanja da će protesti u Libiji narušiti obezbjeđivanje naftom, cijena ‘crnog zlata’ porasla je prošle sedmice oko 13 odsto. U četvrtak je na londonskom tržištu cijena nafte dostigla 120 dolara po barelu, najviši nivo od avgusta 2008. godine, dok je na berzi u New Yorku preskočila 100 dolara.
Nakon što je objavljeno da nemiri u Libiji i na Bliskom istoku nisu izazvali pad zaliha nafte, te da je Saudijska Arabija povećala proizvodnju, cijena ‘crnog zlata’ pala je na londonskom tržištu na otprilike 112 dolara, a u New Yorku ispod 100 dolara.
Rast cijene nafte izazvao je pad akcija jer se ulagači plaše da će visoke cijene goriva izazvati slabljenje potrošnje, što bi moglo narušiti oporavak američke priovrede. Procjenjuje se da bi rast cijene nafte za 10 dolara mogao nagristi rast privrede SAD-a za 0,2 odstotna boda u godinu dana.
Zbog toga su početkom sedmice cijene akcija oštro pale. U utorak je S&P 500 indeks pao više od dva odsto, što je bio njegov najveći dnevni pad od avgusta prošle godine. Pod najvećim su pritiskom bile akcije kompanija čije poslovanje uvelike ovisi o cijeni goriva, npr. u transportnom sektoru. S druge strane, među rijetkim dobitnicama bile su akcije naftnih kompanija, kojima odgovara rast cijena nafte. Ipak, krajem sedmice tržište se, sa padom cijena nafte, stabilizovalo.
“Oporavak indeksa pokazuje da još uvijek postoji podrška na strani kupovine. Nemiri u Libiji dobar su razlog za korekciju cijena na niže. A da se cijena nafte u Londonu zadržala iznad nivoa od 120 dolara, to bi nas navelo na ponovne procjene koliki bi rast privrede mogao biti ubuduće. To je nivo na kojoj počnete razmišljati kako da promijenite pozicije”, kaže David Joy, strateg u kompaniji Columbia Management.
Daljnji razvoj situacije na tržištima vrlo je neizvjestan jer se čini da većina ulagača sumnja u mogućnost daljnjeg rasta cijena akcija, na što ukazuje obim trgovanja. Početkom sedmice, dok su se ulagači zbog protesta u Libiji povlačili sa tržišta, dnevni obim trgovanja bio je veći od devet milijardi akcija. Krajem sedmice, u fazi stabilizacije tržišta, na Wall Streetu, American Stock Exchangeu i Nasdaqu vlasnika je dnevno mijenjalo oko sedma milijardi akcija, znatno ispod lanjskog dnevnog prosjeka od 8,47 milijardi.
“Biće to nesigurna vožnja. Mislim da neće doći do jedne velike korekcije cijena, pa da se s time završi. Očekujem više manjih korekcija na niže idućih nekoliko mjeseci dok se ne rasplete situacija na Bliskom istoku”, kaže David Kelly, strateg u JPMorgan Fundsu.
Na Wall Streetu je Dow Jones indeks prošle sedmice pao 2,1 odsto, na 12.130 bodova, dok je S&P 500 oslabio 1,7 odsto, na 1.319 bodova, a Nasdaq indeks 1,9 odsto, na 2.781 bod. I na evropskim su berzama cijene akcija prošle sedmice pale. Londonski FTSE indeks oslabio je 1,34 odsto, na 6.001 bod, dok je frankfurtski DAX potonuo 3,25 odsto, na 7.185 bodova, a pariški CAC 2,10 odsto, na 4.070 bodova. Na Tokijskoj je berzi Nikkei indeks prošle sedmice potonuo 2,9 odsto, na 10.526 bodova. Hina/pd
