BEOGRAD, Da nije države i njenih korekcija cijena proizvoda i usluga pod njenom kontrolom, inflacija bi u Srbiji u prva dva mjeseca ove godine bila ispod jednog procenta.
To bi, u poređenju sa ostalim elementima ovogodišnje ekonomske politike bio pun pogodak. Mjesečna inflacija, mjerena rastom potrošačkih cijena, prema rezultatima istraživanja biltena Makroekonomske analize i trendovi, bila je u januaru 0,5, a u februaru još manja – 0,3 odsto.
Tolike mjesečne stope daju međugodišnju inflaciju od dosta dobrih 4,8, odnosno 3,9 procenta. Narodna banka Srbije je planirala ovogodišnju inflaciju od šest odsto plus-minus dva odsto s tim da će radije, ako bude mogla, „gađati” donju granicu tog cilja.
Dakle – četiri odsto. Sudeći po svemu onom što nam se dešavalo u prva dva mjeseca – ima izgleda da tu metu NBS i pogodi. Bez obzira na ostavku „starog” i izbor novog guvernera. Bar taj cilj ne bi smio biti sporan ni za koga, a još manje za usvojenu monetarno politiku kojoj je MMF sasvim dovoljan i jak – žirant.
Ovako dobro promešane karte može da poremeti država. Ne samo zbog visoke javne potrošnje i sve izrazitijeg deficitarnog finansiranja, već uslijed onoga što radi s cijenama i proizvodima pod svojom „kontrolom”. I prošle, ali i ove godine država, odnosno vlada, ne ide naruku guverneru i njegovom obećanju.
Prema računicama MAT-a regulisane, dakle, cijene na koje samo država utiče porasle su u januaru 1,7, a u februaru 0,6 u odnosu na prethodni mjesec. Prema istim mjesecima prethodne godine, njihov rast bio je čak 11 odnosno 8,3 odsto. Dotle su tržišne cijene, one na koje država direktno nema uticaja, gotovo puzale, krećući se od nule do 0,2 odsto mjesečno ili godišnje od 2,7 do 2,3 odsto.
To je i za evropske prilike inflacija za respekt. Ali, u januaru i u februaru za inflaciju je, posebno na mjesečnom nivou, bio značajniji rast regulisanih nego tržišnih cijena. Ponderisani rast regulisanih cijena činio je 92,7 mjesečne inflacije u januaru, a 58,8 procenata u februaru. Drugim riječima, da država nije povećavala cijene goriva, struje, komunalnih i drugih usluga, akcize na alkohol, duvan i derivate nafte… inflacija bi gotovo mirovala.
Što cijene pod državnom kapom nisu „naduvale” inflaciju u većem obimu početkom ove godine možemo da zahvalimo, uglavnom, osjetnim pojeftinjenjima hrane. Taj izdatak je preovlađujuća komponenta inflacije jer na hranu otpada nešto više od jedne trećine potrošnje domaćinstava.
Sudeći po promenama cijena na malo u martu, kažu u MAT-u, rast tržišnih cijena nije bitno uticao na inflaciju, ali su baš prošlog mjeseca znatno poskupjele sljedeće kategorije robe i usluga čije su cijene u režimu regulacije: električna energija, naftni derivati, komunalne usluge i usluge društvene zaštite mladih.
Od početka ove godine gorivo je poskupjelo čak sedam puta.
Benzini i dizel gorivo su najskuplji u ovom dijelu Evrope. Na stranu kvalitet. Većina stručnjaka tvrdi da je problem u rđavo postavljenim proporcijama uredbe po kojoj se određuju cijene goriva, ali, i bez ulaženja u taj detalj, pitanje je dana kada će cijene goriva potpaliti fitilj cijena robe i usluga koji se na njih „naslanjaju”. Za sada, tvrde ekonomisti, taj „kvasac” miruje. Pitanje je dokle. Politika
