DUBAI, Od svih apsurdnih snova Dubaija najspektakularniji koji je propao je “The World” – arhipelag od 300 vještačkih pješčanih ostrva od kojih je završen samo jedan – “Greenland”.
Ovaj megaprojekat započet je u maju 2003. godine i od tada je u more ubačeno oko 320 miliona kubnih metara pijeska kako bi bila stvorena vještačka ostrva. Sama ostrva razlikuju se po veličini – najmanja su proporcija jednog i po fudbalskog igrališta, a najveće je četiri-pet puta veće. Udaljenost između ostrva, koja predstavljaju minijaturnu repliku svijeta sa jasnim konturama Afrike, Evrope, Južne i Sjeverne Amerike i Azije, je svega 100 metara.
Nakon skoro sedam godina kristalno je jasno da je 14 milijardi dolara, potrošenih u projekat, bačeno u vodu. Domaća kompanija “Nakheel”, jedan od idejnih tvoraca projekta “The World”, saopštila je 2008. godine da je više od 70 odsto ostrva prodato, ali su se mnogi investitori u međuvremenu povukli. Oseka stranog kapitala vrhunac je doživjela u posljednje dvije godine kada je pod uticajem globalne ekonomske krize pukao nekretninski mjehur u Dubaiju. Umjesto da postane igralište za bogate, “The Wolrd” danas predstavlja tužni prizor, koji ne može da sakrije čak ni luksuzno uređeni “Greenland”.
Pod uticajem globalne krize investicije u ovaj projekat su presušile preko noći. Ugovori vrijedni stotine miliona dolara za izgradnju luksuznih vila i hotela otkazani su ili u najboljem slučaju stavljeni “na čekanje”. Kriza je kulminirala prošle godine kada je najprestižniji emirat Ujedinjenih Arapskih Emirata objavio da njegova investiciona kompanija “Dubai World” nije u mogućnosti da isplaćuje svoje dugove. Intervencijom naftom bogatog susjednog emirata Abu Dabija Dubai je spasen od potpunog finansijskog kolapsa, prenose agencije.
Iako se situacija stabilizuje, budućnost projekta “The World” i dalje je neizvjesna, a mnogi analitičari i investitori sumnjaju da će je i biti. Ipak, jedan investitor je stavio sve na kocku i odlučio da nastavi s izgradnjom ostrva. Jozef Klajndinst i dalje nastoji da oživi svoju viziju o igralištu za bogataše. Ovaj bivši policijski inspektor je 1998. godine osnovao kompaniju za promet nekretninama i krenuo u svojevrsnu avanturu. U kompleksu “The World” kupio je šest ostrva i još namjerava da ih izgradi do kraja. Najekskluzivnije ostrvo trebalo bi da bude “The Hart of Europe”, čiji bi centralni dio ponude bio bulevar sa barovima, restoranima i trgovačkim centrima.
“Već sam prodao 11 od ukupno 20 vila, čije cijene su se kretale od 1,2 miliona do 3,9 miliona funti. Moji planovi su da postanem prva osoba kojoj će ‘The World’ biti primarno mjesto stanovanja, a ne samo kuća za odmor”, kaže Klajndinst.
Njegovi snovi postajali su sve dalje od jave nakon izbijanja globalne ekonomske krize. Da bi opstao na obećanom mjestu morao je ponekad da vuče i radikalne poteze.
“Kriza je učinila svoje. Bilo je više nego stresno, jer sam morao otpustiti ljude, koji su mi bili bliski prijatelji. Za mnoge je san Dubaija završen”, kaže Klajndinst.
Prije krize ostrva su bila u centru pažnje hiljada investitora, koji su ih kupovali i preprodavali. Danas su netragom nestali. Jedni od najuspješnijih britanskih biznismena Safi Kurejši i Mustafa Nagri kupili su ostrvo koje simbolizuje Veliku Britaniju i svoj biznis u Dubaiju procjenjivali na oko 600 miliona dolara. Danas se nalaze u pritvoru, gdje su smješteni nakon prošlogodišnjeg hapšenja pod optužbama za pronevjeru.
I njemački kapital je pretrpio gubitke u arapskom raju. Njemački investitor Robin Loman jedan je u nizu vlasnika ostrva koji je zapao u ozbiljne probleme. Samo nekoliko godina ranije trošio je milione dolara za promociju svojih projekata čija su zaštitna lica bili slavni vozači Formule 1 Mihael Šumaher i Niki Lauda i teniser Boris Beker. Njegova kompanija “ACI Real Estate” zatrpana je tužbama investitora, koji traže novac uložen u nikad završene Lomanove nekretnine.
Uprkos pustinjskom suncu iznad projekta “The World” i dalje se nadvijaju tamni oblaci. Koliko god investitori poput Klajndinsta bili optimistični i postoje mnoge sumnje u njegov uspjeh.
Visoka cijena neuspjeha
Od svjetskog čuda projekat “The World” postao je sinonim za neuspjeh. Najtragičnija priča o novom licu “The Worlda” je ona o Džonu Dolanu, koji se prošle godine objesio zbog problema u kojima se našao. Dolan se nalazio na čelu konzorcijuma “Norton and Brett”, koji je 2007. godine kupio ostrvo Irska za 28 miliona evra. U februaru 2008. godine, neposredno nakon što su se pojavile prve optužbe protiv njega i njegovih partnera, pronađen je mrtav.
Skrivene igre
Jedan od velikih problema predstavlja i netransparentnost, jer kompanija “Nakheel” odbija da objavi imena vlasnika i podatke o tome koliko njih je do sada otplatilo svoja ostrva. Većina investitora i dalje otplaćuje svoja ostrva na rate, dok ih je tek nekoliko isplatilo u potpunosti. Otkriveno je da većina kompanija koje su kupile ostrva predstavlja samo masku za prave vlasnike.
“The Wolrd” u brojkama
• 14 milijardi dolara – potrošeno za izgradnju vještačkih ostrva
• 320 miliona m3 – upotrijebljeno pijeska za izgradnju ostrva
• 5,8×9 kilometara – površina ostrva
• 100 metara – razmak između ostrva
• 15 – 50 miliona dolara – cijena jednog ostrva
