BEOGRAD/NjUJORK, Predsjednik Vlade Srbije Mirko Cvetković rekao je da je neophodno da se u borbi protiv svjetske ekonomske krize u što kraćem roku uspostavi uravnotežen nivo potrošnje koji će omogućiti mnogo veći stepen izvjesnosti, a samim tim i veće povjerenje građana u ekonomiju.
Cvetković je na konferenciji UN u Njujorku o svjetskoj finansijskoj i ekonomskoj krizi i njenom uticaju na razvoj istakao da su u današnjem globalizovanom svijetu sve države međusobno povezane čvršće nego ikada do sada kao aktivni učesnici u međunarodnim finansijskim i ekonomskim tokovima.
“U kontekstu visoko integrisane globalne ekonomije potresi u jednom njenom delu neminovno proizvode posledice i u drugim delovima sveta, preteći da ozbiljno naruše ekonomski rast širom sveta i napredak u pravcu ostvarivanja Milenijumskih razvojnih ciljeva”, rekao je Cvetković.
Prema njegovim riječima, aktuelna svjetska finansijska i ekonomska kriza u manjoj ili većoj mjeri pogađa sve zemlje svijeta i zajedno sa drugim aktuelnim izazovima, kao što su klimatske promjene, nestašica hrane i ekstremno siromaštvo, može da ima razarajuće posljedice za sve.
Premier Srbije je naglasio da je zato potrebno preduzeti odgovarajuće, koordinisane mjere i akcije s ciljem prevazilaženja njenih negativnih efekata kojima bi se, između ostalog, obezbijedila likvidnost, odnosno očuvanje kreditnih tokova zemalja u razvoju.
Cvetković smatra da je od suštinskog značaja da se pritom ne dovodi u pitanje ostvarenje Milenijumskih razvojnih ciljeva, kao i sprovođenje Konsensusa iz Montereja, čemu će svakako biti posvećeni i Pregledni samit o sprovođenju Milenijumskih razvojnih ciljeva 2010. godine i Konferencija UN o nerazvijenim zemljama 2011. godine.
Prema njegovim riječima, još postoji mnogo nepoznanica u vezi sa uzrocima svjetske ekonomske krize, ali se u jednom gotovo svi analitičari slažu – značajno viši nivo potrošnje u odnosu na privredni razvoj doveo je do neravnoteže u globalnoj ekonomiji, koja je proizvela potrese u praktično svim dijelovima svijeta.
Cvetković smatra da je najznačajniji efekat izražen kroz pad agregatne tražnje, čime je njen oporavak postao ključni izazov u prevazilaženju svjetske ekonomske krize.
“Sama tražnja je suštinski vezana za građane i njihova očekivanja, a odlučujući faktor predstavlja izvesnost. U tom smislu neophodno je da se u što kraćem roku uspostavi uravnotežen nivo potrošnje koji će omogućiti mnogo veći stepen izvesnosti, a samim tim i veće poverenje građana u ekonomiju”, poručio je Cvetković.
On je dodao da je to osnovni preduslov za povećanje tražnje i početak ekonomskog oporavka i stoga zahtijeva koordinisan pristup na globalnom nivou.
Cvetković smatra da u postojećim uslovima globalne ekonomije zemlje u razvoju imaju izuzetno važnu ulogu iz najmanje dva razloga: prvo, njihov potencijal za rast je neuporedivo veći od razvijenih zemalja, ali istovremeno i potencijalni socijalni problemi mogu biti mnogo izraženiji u slučaju dramatičnog pada privredne aktivnosti.
“Iz tog razloga verujem da treba maksimalno podržati direktne investicije i finansijsku podršku zemljama u razvoju, jer privredni rast i rast životnog standarda u zemljama u razvoju predstavlja realnu osnovu za rast agregatne tražnje u svetu”, rekao je on.
Prema njegovim riječima, time će se obezbijediti i veći prinosi na uloženi kapital, ali i izbjeći potencijalni ozbiljni socijalni problemi izazavani rastom nezaposlenosti i nedostatkom sredstava za socijalnu zaštitu.
On je dodao da zemlje u razvoju samostalno ne raspolažu potrebnim sredstvima za finansiranje privrednog rasta i zato očekuju podršku međunarodne zajednice i razvijenih zemalja, koja će donijeti korist na globalnom nivou.
“Međutim, ono što se dešava u praksi i što dodatno zabrinjava, nastojaću da objasnim na primeru Srbije kao zemlje u razvoju. Naime, u Srbiji je došlo do drastičnog pada stranih direktnih investicija, što je očekivano i razumljivo u uslovima globalne krize”, rekao je srpski premijer.
On je dodao da je istovremeno došlo i do nesrazmjernog pogoršanja uslova kreditiranja od finansijskog sektora, čime je krajem 2008. godine praktično paralisana srpska privreda.
Prema njegovim riječima, zahvaljujući restriktivnoj monetarnoj politici Narodne banke Srbije /NBS/, srpske banke nisu imale direktne posljedice finansijske krize i bankarski sektor je, kao i u prethodnim godinama, ostvario visok stepen profitabilnosti, značajno viši nego u matičnim zemljama najvećih banaka.
Premijer Srbije je dodao da je neposredno nakon izbijanja svjetske ekonomske krize došlo do naglog i kontinuiranog rasta kamatnih stopa, uprkos značajnom smanjenju referentnih kamatnih stopa Evropske centralne banke, ali i činjenici da je stepen difolta kredita u srpskoj privredi izuzetno nizak.
Cvetković je rekao da je Vlada Srbije početkom 2009. godine intervenisala subvencijama na kamatne stope i time povratila likvidnost realnog sektora.
“Istovremeno, moj Kabinet je uradio uporednu analizu kamatnih stopa koje strane banke odobravaju u Srbiji i u svojim matičnim zemljama. Ta analiza je pokazala da su marže Srbiji i do sedam puta više nego u matičnim zemljama banaka, što ni na koji način nije srazmerno sa stepenom rizika kreditiranja srpske privrede”, rekao je Cvetković.
On smatra da u uslovima uzajamne povezanosti međunarodnih finansijskih tržišta nijedna zemlja ne može da djeluje izolovano.
“U tom smislu su globalna saradnja i adekvatna međunarodna regulativa imperativ – ne samo u trgovini, već i u domenu finansija. Kao što međunarodna trgovina robom i uslugama zahteva predvidiv i zakonom definisan multilateralni okvir, tako i stabilan finansijski sistem može da bude postignut jedino multilateralnim pristupom”, poručio je Cvetković.
Predsjednik Vlade Srbije je rekao da je aktuelna kriza takođe potvrdila neophodnost jačanja međunarodne finansijske arhitekture i mehanizama upravljanja svjetskom ekonomijom, kako bi se obezbijedila njihova veća koherentnost i konzistentnost, kao i efikasniji globalni sistem finansijske regulacije.
