MOSKVA – Potpredsjednik ruske vlade Aleksandar Novak izjavio je 25. decembra da je Rusija spremna snabdijevati Evropu prirodnim gasom koristeći alternativne rute koje zaobilaze Ukrajinu.
Ova izjava dolazi u trenutku kada aktuelni ugovor o tranzitu ruskog gasa preko Ukrajine ističe 31. decembra, a ukrajinski predsjednik Vladimir Zelenski je potvrdio da Kijev nema namjeru produžiti sporazum.
Zelenski: “Neće zarađivati na našoj krvi”
Na konferenciji za novinare 19. decembra, Zelenski je jasno poručio da Ukrajina odbacuje bilo kakvu mogućnost produženja ugovora o tranzitu. “Nećemo dati [Rusiji] priliku da zarade dodatne milijarde na našoj krvi”, izjavio je Zelenski, ističući kako tranzit ruskog gasa kroz Ukrajinu više nije prihvatljiv u kontekstu rata.
Ova odluka izazvala je zabrinutost među državama članicama Evropske unije, poput Slovačke, Mađarske, Italije i Austrije, koje su značajno zavisne o ruskom gasu. Njihove energetske kompanije već su pokrenule zajedničku inicijativu za nastavak tranzita kroz Ukrajinu.
Ruski planovi za alternativne rute
Unatoč ukrajinskoj odluci, ruski zvaničnici ostaju sigurni u kontinuiranu evropsku zavisnost od ruskog prirodnog gasa. Potpredsjednik Novak izjavio je da je ruski gas “najpovoljniji u logističkom smislu, kao i po cijeni”. Pritom je naglasio da evropske države plaćaju značajno više za američki gas, jer se takmiče s Kinom na globalnom tržištu.
Kremlj je već ranije najavio moguće alternative za transport gasa, uključujući planirani projekat gasnog čvorišta u Turskoj. Osim toga, postojeći Turski tok, koji prelazi Crno more, predstavlja stabilnu opciju za isporuku ruskog gasa do jugoistočne Evrope.
Rusija također razmatra povećanje isporuka tečnog prirodnog gasa (LNG) preko tankera. Iako je LNG logistički zahtjevniji, ruski zvaničnici vjeruju da ova opcija može nadoknaditi smanjeni tranzit kroz Ukrajinu.
Sjeverni tok i dalje van funkcije
Gasovod Sjeverni tok, ključna ruta za transport ruskog gasa do Njemačke, ostaje van funkcije od septembra 2022. godine, kada je oštećen u eksploziji. Taj incident je dodatno ograničio kapacitet ruskog snabdijevanja Evropi, ali Moskva je uvjerena da će uspjeti zadržati svoje tržište kroz alternativne rute.
Evropa između sankcija i zavisnosti
Unija je početkom 2023. godine uvela prve sankcije ruskoj gasnoj industriji, ciljajući posebno sektor tečnog prirodnog gasa. Međutim, uprkos sankcijama i naporima za diversifikaciju izvora energije, evropske zemlje i dalje se značajno oslanjaju na ruski gas.
Ruska ponuda za snabdijevanje Evrope alternativnim putevima dolazi u kritičnom trenutku, dok se EU suočava s izazovima energetske krize i rastućim cijenama gasa. Odluka Ukrajine da prekine tranzit postavlja dodatna pitanja o budućim energetskim odnosima između Moskve, Kijeva i Brisela.
S obzirom na geopolitičke tenzije i energetsku zavisnost, predstojeći prekid tranzita ruskog gasa kroz Ukrajinu mogao bi dodatno zakomplikovati odnose u regionu. Rusija, s druge strane, već usmjerava resurse ka alternativnim pravcima, čime nastoji očuvati svoj utjecaj na evropskom energetskom tržištu. Evropu čeka izazovan period balansiranja između potrebe za energetskom sigurnošću i geopolitičkih principa, piše Kyiv Independent. Forbes BiH