BEOGRAD, Riječ koja najviše opterećuje privredu Srbije kratka je i jasna – dug.
Kada se sve sabere, tako kaže računica ekonomista i privrednika, ukupna dugovanja privrede su veća od 22 milijarde, a ubjedljivo najveća stavka su obaveze prema bankama i to iznosi oko 20 milijardi evra. Struktura dugovanja bankama je jednostavna: 10 milijardi evra su zajmovi uzeti od banaka u Srbiji i još toliko kroz direktno pozajmljivanje u inostranstvu. Prosječna kamatna stopa po kojoj banke odobravaju zajmove na srpskom tržištu, prema računici struke, iznosi skoro 15 odsto godišnje. Tako visoku cijenu, kažu privrednici, regularno poslovanje ne može da plati. Zato dužničke obaveze sve više predstavljaju problem koji guši tekuće poslovanje i ugrožava likvidnost.
– Ekonomska politika je u prethodnim godinama pospješivala zaduživanje sa valutnom klauzulom, što nije trebalo činiti i na to je upozoravano, ali je sada tako kako je i sve skupa je stiglo na naplatu. Privreda je prezadužena i očekivati da se pokrene sama od sebe nije realno. Ipak, obračunavanje sa bankama preko medija je nepotrebno. Bolje organizovati razgovor sa direktorima banaka, pa tako tražiti rješenja – stav je dr Ivana Nikolića iz Ekonomskog instituta. Ono što banke nikako ne vole je da imaju klijenta koji nije u stanju da servisira obaveze. Uvijek je cilj banke da svoj novac, odnosno glavnicu, vrati uz makar minimalni interes.
– Imamo premalo preduzeća koje posluju dobro i koja mogu redovno da izmiruju obaveze. Naravno, mogu se preduzeća nekim tvrdim stavom i mehanizmima garancija natjerati da plate, ali to bi dovelo do teških lomova- kaže ekonomista Goran Nikolić iz Instituta za evropske studije. U bankama o ovoj temi nerado pričaju jer na naš upit da prokomentarišu „kako banka rješava problem dugovanja i kašnjenja u vraćanju kredita“ većina je izabrala da ne odgovori. Jedino su precizno i jasno kazali šta imaju u Erste banci.
– Tokom prošle godine mi smo za 8,1 odsto povećali ukupan iznos kredita odobrenih privredi i stanje plasmana privredi zaključno sa 31. 12. 2011. bilo je 28,1 milijardi dinara. Osim ovih sredstava odobrenih lokalno, banka je u saradnji sa Erste grupom bila veoma aktivna i u odobravanju sindiciranih prekograničnih kredita nekim od najvećih domaćih kompanija, u iznosu od oko 200 miliona evra.
Zahvaljujući razvijenoj politici upravljanja rizicima, procenat kašnjenja prilikom otplate je oko polovine tržišnog prosjeka. Sa klijentima koji imaju problema prilikom otplate banka traži rješenja kroz grejs period i/ili produženje roka otplate – kažu u Erste banci.
Mnogi ekonomisti smatraju da je loša ekonomska politika uticala da banke imaju komotan položaj, a da se privreda nekontrolisano, zbog lošeg privrednog ambijenta, zadužuje sa valutnom klauzulom čak i radi obaveza prema državi.
– Jedini pravi način rasterećenja privrede od obaveza je razgovor sa bankama. Da li će doći i u kojoj mjeri do reprograma, smanjenja obaveza ili nečeg trećeg, to treba da dogovore klijenti i banka. Sve ostalo je, na dužu stazu, dodatno opterećenje – kaže Saša Đogović iz IZIT-a. Blic
