LONDON, Naredni mjeseci daće odgovor na pitanje da li će plan spašavanje monetarne unije koji su u decembru predstavili Njemačka i Francuska uspjeti “na krilima novog evropskog jedinstva” ili će propasti zbog nacionalističkih svađa.
Od ishoda plana, koji će formalno postati novi međudržavni ugovor u martu, zavisi i kojim će od dva moguća puta Evropa krenuti. Jedan od njih znači nastavak stalnog jačanja političke i ekonomske integracije, a drugi je vraćanje u prošlost u kojoj su se rivalske države često svađale, prenosi Radio Slobodna Evropa.
Od kada su evropske vođe objavile novi plan 9. decembra, pokušale su ga predstaviti kao jedinu mogućnost za pomak naprijed, ne samo za 17 zemalja evrozone već i svih 27 članica EU. Oni su predstavili da plan ima skoro jedinstvenu podršku.
Međutim, neke zemlje članice EU, prije svega Velika Britanija, vide novi pakt kao jedan korak previše na putu evropskih integracija. Zbog takvih rezervi, vlade koje su prihvatile plan suočiće se sa velikim izazovom prilikom pokušaja dobijanja domaće podrške za ideju “više, ne manje Evrope”.
Dalibor Rohac, ekonomista iz londonskog Legatum instituta, smatra da će najveći izazov biti kako dobiti istinski pristanak zemalja sa evropske periferije.
“Zemlje kao što su Grčka, Italija i Portugal zaista su pokušale da svoje fiskalne kuće dovedu u red, vrlo često po velikoj cijeni po socijalno stanje i njihov ekonomski rast i mogu vrlo lako zamisliti situaciju ako njihove vlade pokušaju da uvedu još mjera štednje zbog ovog sporazuma i ako pokušaju da se istinski odreknu fiskalnog suvereniteta nad njihovim budžetima. To bi moglo dovesti do nezadovoljstva i negativne reakcije ljudi i to već vidimo tu reakciju u zemljama kao što je Grčka”, kaže Rohac.
Jedan od razloga zašto ovo nezadovoljstvo može postati obojeno nacionalizmom jeste to da ga mnogi vide kao strategiju koju je nametnula Njemačka “da bi se sredili problemi na kontinentu”.
Berlin, koji je finansirao lavovski dio spašavanja zaduženih zemalja evrozone suočava se sa velikim domaćim otporom daljim transferima novca zemljama u problemima. Zbog toga je Njemačka ponudila model koji naglašava njemačke vrijednosti kao što su štedljivost i naporan rad.
Martin Feldstajn, vodeći američki ekonomista koji predaje na Harvardskom univerzitetu i poznati euroskeptik, još 1997. godine, pet godina prije nego što je evro ušao u svakodnevnu upotrebu, izrazio je sumnju u uspjeh evra bez političke i fiskalne unije.
Vjeruje se da su Njemčka i druge bogatije evropske zemlje spremne da razmotre stvaranje manje zone sa zajedničkom valutom koja bi imala veći nivo fiskalne koordinacije i ne bi uključivala slabije članice evrozone.
