NJUJORK, Čudna, često opasna i nimalo predvidljiva sudbina prati ministre finansija kroz istoriju. S obzirom na delikatnost resora, ali i na sveprisutan uticaj, bilježe se tako vješanja u srednjem vijeku, smrtne presude u predmodernim razdoblju, a danas pak vlada sveopšta podozrivost.
Zbog već petogodišnje ekonomske krize na koju je kako prekasno, tako i mlako reagovala, upravljačka finansijska elita Zapada mahom je postala predmet prezira. Kako zbog manjka želje da ozbiljnije reformišu spekulativni finansijski sektor, tako i zbog svirepog sprovođenja mjera štednje, čija je efikasnost više nego upitna, teško se mogu nadati kakvim izlivima naklonosti u bliskoj budućnosti.
Vjerovatno je to raspoloženje natjeralo američki portal Business Insider da istraži kakva je sudbina, zbog rizičnih poteza ili jednostavno “loše odluke u još lošijem trenutku”, zadesila šefove finansija u prošlosti.
Tako je u 17. vijeku švedski kralj Karlo X Gustav zadužio Johana Palmstrucha da osnuje banku u cilju modernizacije državnih finansija.
Palmstruch je u novoj instituciji Banco zamenio nekadašnju valutu bakarnih ploča priznanicama, tačnije počeo je da izdaje kredite. Formula je u početku sjajno funkcionisala, no ubrzo je vlada, nakon smrti kralja, vratila staru valutu i priznanice su potom počele rapidno gubiti vrijednost, a država to nije mogla da naplati.
Situacija je dovela do smrtne presude za Palmstrucha koja je doduše kasnije ukinuta. Istorija ga pak ne pamti kao ministra-osuđenika, već radije kao osnivača prve centralne banke na Zapadu (danas se zove Riksbank) i kao začetnika prve papirne valute.
Palmstruch je dakle izbegao smrtnu kaznu, no to nije bio slučaj sa trojicom rizničara u 14-stoletnoj Francuskoj koji su završili ili na vješalima ili na spravama za mučenje. Suočen s devalvacijom zbog velikih količina falsifikovanog novca, Filip IV imenovao je dvorskog komornika Enguerranda de Marignija za ministra.
No situacija se samo pogoršala pred kraj njegovog mandata tako da je “sumnjivi” novac na tržištu vrijedio dvostruko više od originalnog.
Filipov sin Luj X u početku je bio naklonjen Marigniju, koji je opisan kao obrazovan, uglađen i imućan kraljev podanik, no ubrzo je popustio pred brojnim optužbama, kako za ilegalno bogaćenje, tako i za vračanje, i dozvolio je da ga obese 1315. Istorija i u ovom slučaju iejleži nešto drugačiju bilans. Marigniju se pripisuje velika uloga pri sazivanju prvih generalnih sabora i u pokušaju sakupljanja sredstava za kraljevske dekrete.
Samo u 14. vijeku još su 2 rizničara fatalno stradala. Gérard de la Guette umro je na spravi za mučenje zvanoj drveni konj jer ga je Karlo IV proglasio krivim za golem deficit u dvorskoj riznici, a Pierrea Remija, kojeg i istoričari opisuju kao lopova, objesio je Filip VI. Sveukupno, od 14. do sredine 17. veka sedmero državnih rizničara je ili pogubljeno ili završilo u tamnici. (Tportal.hr)
