BANJALUKA, Uprava za indirektno oporezivanje /UIO/ BiH/, prema preliminarnom izvještaju, u prvom kvartalu ove godine naplatila je neto prihoda od indirektnih poreza u iznosu od 1,06 milijardi KM, što je za 2,8 odsto manje nego u istom periodu prošle godine, navodi Odjeljenje za makroekonomsku analizu UIO.
U ovaj iznos uračunata su i 23 miliona KM naplaćenih prihoda, koji su ostali neusklađeni nakon povezivanja uplata na Jedinstvenom računu sa podnesenim prijavama/deklaracijama u modulima IT sistema UIO.
Iako je u prva dva mjeseca 2013. zabilježen pozitivan trend u naplati, koji je doveo do neto suficita od 19 miliona KM, izuzetno loša naplata prihoda u martu ne samo da je to anulirala, već je prihode dovela u negativnu zonu od 30,8 miliona KM.
U martu je zabilježen pad prihoda kod svih glavnih grupa indirektnih poreza, što se odrazilo i na kumulativnu naplatu, i to carina manje za 2,3 odsto, PDV-a manje za 3,4 odsto, akciza manje za 3,9 odsto.
Problemi sa održavanjem stabilnog nivoa naplate mogli su se nazrijeti još u februaru, kada je naplaćen prihod u istom iznosu kao i u februaru prošle godine, iako je tada, zbog snježnog nevremena, zabilježena ekstremno niska naplata prihoda.
Osim pada bruto prihoda u martu, negativni trend dodatno je pogoršan i povećanjem povrata indirektnih poreza.
U prvom kvartalu ove godine nastavljen je trend smanjenja prihoda od carina, a jedan od osnovnih razloga jeste primjena završne faze liberalizacije uvoza dobara porijeklom iz EU.
Kretanje naplaćenih prihoda od PDV-a u prvom kvartalu ove godine pokazuje nešto oštriji pad ove vrste prihoda u odnosu na ostale indirektne poreze.
Nakon rasta prihoda od PDV-a u januaru od 7,6 odsto, u februaru je zabilježeno smanjenje neto naplaćenog PDV-a od 2,7 odsto, da bi u martu došlo do neočekivane eskalacije i pada prihoda od 17 odsto.
Odjeljenje za makroekonomsku analizu ocjenjuje da je negativni trend kretanja prihoda od PDV-a zabrinjavajući, s obzirom na to da je to dominantna vrsta indirektnih poreza, uz konstataciju da su dva glavna faktora koja opterećuju naplatu PDV-a isplate povrata i dugovi.
Stopa izdvajanja iz bruto PDV-a za isplatu povrata u prvom kvartalu ove godine iznosila je 26,7 odsto, s tim da je u februaru stopa iznosila 28 odsto, a u martu 27 odsto.
Posmatrajući stope povrata u prethodnim godinama može se zaključiti da je došlo do naglog pogoršanja trendova. Poređenje isplate povrata PDV-a u prvom kvartalu prethodnih godina ukazuje na rast povrata obveznicima i međunarodnim projektima.
Nominalno, u prvom kvartalu ove godine isplaćen je najviši iznos povrata od 2008. godine, a u odnosu na prošlu godinu rast povrata iznosi 18,2 odsto, dok u odnosu na pretkriznu 2008. godinu iznosi 18,7 odsto. Enorman rast povrata u prvom kvartalu odnosi se na povrat međunarodnim projektima od 62,7 odsto.
Rast povrata međunarodnim projektima toliko je ubrzan da je doveo do promjene strukture povrata, u kojoj, uprkos rastućeg povrata obveznicima, udio ove kategorije u ovoj godini za 10 procentnih poena manji je nego pretkrizne 2008.godine.
Nakon izbijanja globalne ekonomske krize naplata prihoda od PDV-a opterećena je rastućim dugovima po osnovu prijavljenog, a neplaćenog ovog vida poreza.
Nakon smanjenja dugova u januaru, već u februaru zabilježeno je dodatnih šest miliona KM duga, tako da je stanje duga 28. februara ove godine iznosio 251,5 miliona KM.
Kod naplate akciza uočavaju se snažne mjesečne oscilacije u naplati, posebno kod najznačajnijih akciznih proizvoda, kao što su derivati nafte i cigarete.
Isto tako, iznenađuje pojava negativnog trenda kod akciza na kafu, tim više što je prošla godina okončana sa stabilnim rastom od osam odsto.
Prognoze daljeg kretanja akciza na cigarete su krajnje pesimistične ukoliko se brzo ne djeluje operativnim mjerama i izmjenama politike oporezivanja duvanskih prerađevina na suzbijanju snažne poreske evazije i usklađivanju oporezivanja cigareta i supstituta.
Nastavljeni su nepovoljni trendovi kod naplate akciza na derivate nafte, koji su uglavnom rezultat smanjenja ekonomske aktivnosti i potrošnje građana i rastuće supstitucije benzina sa dizelom.
Osim toga, zbog generalnog remonta Rafinerije nafte u Brodu, krajem prošle i početkom ove godine smanjen je uvoz nafte, a time i proizvodnja i promet derivata u prva dva mjeseca ove godine. Srna
