BRISEL, EU ne gleda blagonaklono na kineska ulaganja u istočnoj i jugoistočnoj Europi smatrajući da velika azijska zemlja pokušava da proširi svoj politički uticaj u regiji i da ta saradnja potkopava evropsko jedinstvo.
Na sumitu u Sofiji, kineski premijer Li Kećiang sastao se s partnerima od posebnog interesa, predstavnicima 16 zemalja istočne i centralne Europe sa kojima razgovara o ključnim područjima kao što su infrastruktura, tehnologije, poljoprivreda i turizam.
Istovremeno, u bugarskoj prestonici susrelo se 1.000 preduzetnika iz zemalja učesnica. Ovaj format razgovora postoji od 2012. godine. Od tada dolaze kritike iz Brisela da Kina strategijom “podeli i vladaj” podriva evropsko jedinstvo.
Bugari, kao domaćini sastanka Inicijative 16 plus 1 pozvali su nemačku kancelarku Angelu Merkel kao “posebnog gosta”, ali ona neće doći. Umesto toga, srela se s kineskim premijerom Li Kećiangom u ponedeljak u Berlinu tokom nemačko-kineskih međuvladinih konsultacija.
Poslednjih godina Kina je uložila milijarde evra u infrastrukturu istočne i jugoistočne Evrope. Strogo govoreći, ovo nisu investicije, jer se projekti uglavnom finansiraju kreditima kineskih kompanija. Posebno u Srbiji su pogurani infrastrukturni projekti: najveći čelični pogon u Smederevu preuzeo je kineski čelični gigant HBIS. Radnici iz Kine moderniziraju elektrane ili grade mostove i autoputeve. Najveći projekt lansiran krajem prošle godine je izgradnja nove željeznice između Beograda i Budimpešte u Mađarskoj vredna 3,7 milijardi evra.
Atraktivni investitor zbog povoljnih kamata
U zemlji članici EU, u Bugarskoj, Kina je zainteresovana za ponovno pokretanje nuklearne elektrane Belene na Dunavu, kao i izgradnju autoputeva i željeznica. U Grčkoj, kineska brodarska kompanija COSCO je zakupila gotovo 70 odsto luke u Pireju na 40 godina. Riječ je o poslu vrijednom gotovo 370 miliona evra, a dodatnih 350 miliona će biti uloženo. Pirej je središte planiranog “Novog puta svile” u ovom regionu. Odavde, kineski izvoz ide željeznicom u istočnu i jugoistočnu Evropu.
Kina je prisutna i u Hrvatskoj, a ranije ove godine državnoj kompaniji dodjeljen je ugovor o izgradnji strateški važnog Pelješkog mosta na jugu zemlje. Mnoge velike evropske kompanije su se žalile Evropskoj komisiji na nelojalnu konkurenciju u tenderskom procesu. Oko 350 od ukupno 420 miliona evra troškova za izgradnju mosta donirala je EK.
Međutim, imajući u vidu druge infrastrukturne projekte koji su važni za istočnoevropske zemlje, pitanje je ko bi voleo da bude sponzor umjesto Kine. Jer zemlje kao što su Srbija, Grčka i BiH vjeruju da su našle atraktivnog investitora u Kini zbog niske kamatne stope.
Kratkoročna dobrobit za Balkan
Kako u Evropi gledaju na kinesko širenje na zapadnom Balkanu vidljivo je iz izvještaja EBRD koja je u kineskim kompanijama dobila konkurenciju u finansiranju investicija u infrastrukturu. Istraživači EBRD-a su u opširom izvještaju na 60 stranica zaključili da “manje države u regiji, među kojima je i BiH, neće imati nikakve dugoročne koristi od kineskih investicija, već samo dugove i kredite”.
