– Javne nabavke najnetransparentnije provodi “Elektroprivreda RS”
– Ministarstvo obrazovanja Kantona Sarajevo nabavljalo fotelje od guščijeg perja
– Tender UKC RS bio namješten “Prointeru”
– Miraščija: Institucije i preduzeća u potpunosti namještaju tendersku dokumentaciju
SARAJEVO – Firma “Termograding Gacko” za samo pet godina potpisala je 77 ugovora teških više od 40 miliona KM sa Rudnikom i Termoelektranom “Gacko”. Samo zahvaljujući tenderu za izbor najpovoljnijeg ponuđača za poslove otkrivke jame, raspisanom u septembru, inkasirala je 5,9 miliona KM.
Transparency international u BiH, Fond otvoreno društzvo BiH, Udruženje građana Tender i agencija “EDA” iz Banjaluke i Centar za istraživačko novinarstvo došli su do podatka da je potpisivanju milionskih ugovora dobra podloga bilo i kumstvo između direktora ove firme Žarka Dragičevića i bivšeg direktora RiTE “Gacko” Milinka Milidraga.
Godišnji monitoring javnih nabavki, pod čijom lupom su bila 173 ugovorna organa i 2.400 raspisanih tendera, pokazao je katastrofalne rezultate u gotovo svim institucijama i javnim preduzećima u BiH. Ubjedljivo najnetransparenije je matično preduzeće RiTE “Gacko” – Elektroprivreda Republike Srpske.
Na ovoj nezavidnoj listi našla se većina ministarstava unutrašnjih poslova u cijeloj FBiH, ali i Ministarstvo za obrazovanje Kantona Sarajevo koje „može da se pohvali“ potpuno neprihvatljivim javnim nabavkama. Na listi želja ovog Ministarstva našle su se fotelje od guščijeg perja i posebne karakteristike kožne galanterije.
„Generalni nalazi su katastrofalni. U BiH nakon 14 godina primjene Zakona o javnim nabavkama imamo u potpunosti netransparentne javne nabavke, nepotrebna skraćivanja rokova, korištenja nezakonitih postupaka. Radi se o potpunom namještanju tehničkih specifikacija. Zabrinjavajuće je da se trend pogoršanja ovakvih nabavki povećava. Sve je manje primjera dobre prakse“, kazao je za CAPITAL danas u Sarajevu Mervan Miraščija iz Fonda otvorenog društva BiH.
IT nabavke najčešće, „Prointer“ uzima poslove
Gotovo sve javne nabavke koje je obuhvatio monitoring odnose se na nabavku računara i računarske opreme, ali i goriva. U Republici Srpskoj, kaže Miraščija, na IT tenderima uporno se ponavljaju dvije firme – „Prointer“ i „Lanaco“. Namještanje specifikacija u tenderskoj dokumentaciji za ove privatne firme postaje drsko.
„Konkretno u slučaju Univerzitetskog kliničkog centra RS i tendera na kojem je pobijedio ‘Prointer’ bilo je riječi o potpunom odstupanju od vrijednosti za 0,1 odsto. Neki dijelovi tehničke specifikacije uopšte se ne prevode, nego se u tenderskoj dokumentaciji nalaze na engleskom jeziku. Kada pogledate sve detalje, jasno je kome je tender namješten“, istakao je Miraščija.
Kada je nabavka goriva u pitanju, pak, u BiH postoje dva imena – „Nestro petrol“ za RS i „Hifa“ za Federaciju BiH.
Nabavke vs. Zakon
Među neplaniranim javnim nabavkama ukupno 427 je pokrenuto potpuno suprotno odredbama Zakona o javnim nabavkama. Tako je prije nekoliko dana Tavod za javno zdravstvo FBiH raspisao tender za nabavku vakcina za djecu vrijedan 13 miliona KM, iako ova nabavka nije u planu javnih nabavki Zavoda niti je odluka objavljena na njihovoj web stranici.
Takođe, rezultati monitoringa pokazali su i da ima slučajeva u kojima je vrijednost tendera značajno viša od planirane. Zavod zdravstvenog osiguranja Tuzlanskog kantona planirao je da za zamjenu stolarije izdvoji 22.000 KM, ali je vrijednost raspisanog tendera bila 45.000 KM. Takođe, Grad Trebinje je za izgradnju i rekonstrukciju puteva namijenio 327.777 KM, međutim, vrijednost javne nabavke za ovaj posao je 595.999 KM.
Izborne godine povećavaju vrijednost tendera
Posredstvom javnih nabavki u BiH godišnje se potroši 1,5 milijardi KM, dok u izbornim godinama ovaj iznos dostiže drastičnih 3,8 milijardi KM. Najlošiji tenderski postupci od aprila do septembra ove godine provedeni su u Poreskoj upravi RS i “Elektroprenosu”, rezultati su monitoringa koji se ticao konkurentnosti i nediskriminacije u postupcima javnih nabavku BiH predstavljeni u septembru ove godine.
Timovi monitoringa naveli su da su kritične tendere u ovom period provodila javna preduzeća “Putevi RS” i “Šume RS” , ali i Grad Banjaluka.
S druge strane, nabavke koje su provodili “Autoputevi Republike Srpske” i Vlada Brčko Distrikta istaknute su kao primjeri dobre prakse.
„Kroz javne nabavke dolazi do transfera značajne sume novca iz javnog u privatni sektor i ovi postupci su izuzetno podložni korupciji i različitim zloupotrebama . Kao primjer može služiti podatak da se tokom jedne godine putem javnih nabavki potroši 1,5 milijardi KM, a već naredne, izborne godine, taj iznos je 3,8 milijardi”, istakao je tada Miraščija.
CAPITAL: Žana Gauk
