BANJALUKA – Vlasti Republike Srpske proteklih godina bile su najveći korisnik stranih projekata iz Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država a zvanični podaci pokazuju da su milijarde stranog novca stigle za podršku demokratskom razvoju, ekonomiji i infrastrukturi.
Ipak te iste vlasti sada žele sve nevladine organizacije koje apliciraju na projekte kod istih donatora označiti “agentima stranog uticaja” što predviđa novi zakon o javnosti rada neprofitnih organizacija koji je u formi nacrta usvojen u Narodnoj skupštini RS.
Javnu raspravu o ovom zakonu danas su napustili predstavnici civilnog društva i iznijeli samo jedan zahtjev, a to je da se ovaj zakon povuče iz procedure.
Po podacima Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID) proteklih godina Republika Srpska dobila je 620 miliona dolara kroz projekte i ulaganja u ekonomske aktivnosti, demokratiju, finansijsku obnovu i infrastrukturu.
Ipak u manje od godinu dana Milorad Dodik se zahvaljivao USAID-u na projektima za Republiku Srpsku i optuživao taj isti USAID da finansira nevladine organizacije zbog čega i zagovara donošenje “zakona o stranim agentima”.
USAID je između ostalog u Republici Srpskoj finansirao projekte izrade registra poreskih i neporeskih davanja, unapređenja trezorskog načina poslovanja zdravstvenih ustanova, sistema za kontrolu i naplatu doprinosa, registra inspekcijskih postupaka i sl.
Ovaj zakon na spisak stranih agenata trebao bi staviti i sve organizacije koje primaju sredstva kroz projekte Evropske unije čiji je najveći korisnik opet vlast u Republici Srpskoj. Istoga dana kad su poslanici glasali za ovaj zakon predstavnici Vlade RS u Doboju su obučavali nevladine organizacije u pisanju EU projekata iako će po novom zakonu svaka organizacija koja dobije projekat po automatizmu postati “strani agenti”.
Po podacima delegacije EU, Republika Srpska povukla je stotine miliona eura bespovratnih sredstava kroz različite projekte. Cijela Bosna i Hercegovina dobila je od 2007. do 2013. godine, kroz program IPA I 610 miliona eura, a u periodu od 2014. do 2020. godine kroz program IPA II 552,1 miliona eura a neki od najznačajnijih projekta realizovani su upravo u Republici Srpskoj.
Osim infrastrukture EU kroz projekte u Republici Srpskoj pruža i podršku institucijama za unapređenje sistema, struktura, politika i zakonodavstva. Ipak uprkos svemu vlasti u RS pokušavaju kroz donošeje ovog zakona na svojevrsnu crnu listi staviti organizacije i medije koje apliciraju na projekte kod tih istih donatora i na taj način stvoriti osnov za obračun sa svima koji nisu pod kontrolom vlasti.
Zbog toga su predstavnici TI BiH da današnjoj javnoj raspravi podnijeli zahtjev za povlačenje ovog zakona iz procedure jer se njime krše osnovna ljudska prava na slobodu udruživanja, krši Ustav Republike Srpske, BiH i Evropska konvencija o ljudskim pravima i slobodama. Transparency International BiH
