BANJALUKA – Upravni odbor Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske odbio je i žalbu portala CAPITAL u kojoj smo tražili da javnosti, koja na to ima pravo, pokažu sakriveni ugovor sa sankcionisanom kineskom kompanijom ELINC, vrijedan 57 miliona maraka.
Prethodno je Agencija za IKT RS u avgustu prvostepeno odbila da pokaže ugovor koji je nakon potpisivanja i bez ikakvog obrazloženja i obavještenja u maju stavljena oznaka tajnosti.
Radi se o tajnom ugovoru koji je Vlada RS potpisala u maju ove godine sa kineskom kompanijom u potpunoj tajnosti, o čemu nije bilo nikakvog obavještenja u javnosti, kao ni javnog poziva za dostavljanje ponuda.
Radi se o ugovoru za nabavku još uvijek nedefinisanog “zaštitnog softvera” vrijednog vrtoglavih 57 miliona KM od kompanije koja se nalazi pod djelimičnim sankcijama i budnim okom američke Kancelarije za kontrolu imovine stranaca (OFAC Non-SDN list).
[irp posts=”945642” ]
Za sklapanje tajnog ugovora prvi je saznao portal CAPITAL, a na naše uporno pokušavanje da se objave detalji od javnog interesa, Vlada i njena agencija do danas odbijaju da odgovore.
Samo IKT zna šta je javni interes
Iako smo se pozvali na Zakon o slobodnom pristupu informacijama, Agencija za IKT RS odredila je samostalno da to nije u javnom interesu, iako se oni, barem oko toga, ništa ne pitaju.
Upravni odbor ove agencije smatra da bi se “otkrivanjem traženih informacija osnovano moglo očekivati izazivanje značajne štete po interese odbrane i sigurnosti, kao i zaštita javne sigurnosti”, zanemarujući činjenicu da je zakonom definisano šta se i kome u slučaju oznake tajnosti može a šta ne može pokazati javnosti.
“Žalilac je pobijanim rješenjem upućen da u konkretnom postupku nije utvrđen javni interes, te nema pravni osnov da zahtijeva otkrivanje drugih informacija u postupku utvrđivanja njegovog postojanja ili nepostojanja“, navodi se u odbijenici.
I ne samo to. U ovoj Agenciji tvrde da je projekat u više navrata prezentovan stručnoj javnosti, među koje su naveli institucije, korporativni sektor i medije i to na konferencijama održanima 10. maja, 15. maja i 25. juna, iako u medijima o tome nema nijednog jedinog dokaza koji to potvrđuje.
“Time su javnosti prezentovane informacije i kratak siže projekta, bez otkrivanja informacija koje bi mogle ugroziti njegovo sprovođenje. UO je detaljnije informisan o navedenim prezentacijama, te je konstatovano da je agencija pravilno postupila u smislu informisanja stručne i šire javnosti i da je na adekvatan način zadovoljen i javni interes u obimu koji je optimalan za ovakvu vrstu aktivnosti koje imaju izražen sigurnosni aspekt“, navode u odgovoru.
Za naše navode kažu da su neosnovani i ističu da su Vlada RS i Agencija za IKT započeli najveći i najznačajniji projekat “nacionalnog sistema zaštite sajber prostora Republike Srpske”, te zaključili ugovor sa “izabranim ponuđačem”.
[irp posts=”946015” ]
Navode da je postupak izbora ponuđača izuzet iz Zakona o javnim nabavkama zaključkom Vlade RS prema kojem su morali da raspišu javni poziv, nakon analize stanja na tržištu i rizika po informacionu bezbjednost i kritične infrastrukture RS „koja je ugrožena nezakonitim aktima i odlukama određenih država iz kojih su kompanije koje isporučuju određena tehnološka rješenja“.
“Analiza agencije je pokazala da je neophodno zaštiti i podatke o dobavljaču, jer se i samim poznavanjem dobavljača mogu saznati informacije o sistemima i opremi koju proizvodi, gdje su implementirani, da li su sistemi napadani od strane malicioznih napadača, te im biti od pomoći u izvođenju nezakonitih operacija. Na taj način nastala bi nesaglediva šteta“, navode.
Vlada redovno krije potpisane ugovore
Redakcija portala CAPITAL zatražila je od Vlade Republike Srpske 25. jula da joj u skladu sa Zakonom o slobodnom pristupu informacijama dostavi kopiju ugovora koji je početkom juna sklopila sa kineskom kompanijom ELINC.
Poštujući mogućnost da postoje dijelovi ugovora koji se odnose na bezbjednosne aspekte i da se oni ne mogu javno pokazati, zatražili smo da te dijelove anonimizuju ukoliko smatraju da je potrebno, a da podatke koji bi trebalo da budu transparentni učine dostupnim građanima koji će sve to da plate.
Međutim, naš zahtjev je u potpunosti odbijen, a na ovo rješenje Agencije uložili smo žalbu, koja je potom odbijena.
Ovo nije prvi ugovor koji Vlada RS krije od očiju javnosti. Poznato je da Vlada i pored sudskih presuda još nije objavila dio ugovora za autoput Prijedor – Banjaluka koji se odnosi na finansijsku konstrukciju. Slično je i sa ostalim ugovorima koje Srpska sklapa sa kineskim kompanijama.
Zanimljivost u saopštenju Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Srpske izdato dan nakon što je CAPITAL objavio priču o tajnom ugovoru, bila je i ta da se priprema odbrana informatičkog napada druge države i napada političkih motivisanih sankcija, što mnogi tumače kao priznanje da je cijeli projekat posljedica američkih crnih listi, ali i gašenja zvaničnih domena Vlade i ostalih institucija Srpske.
U njihovom saopštenju tada potvrdili su i da je izvršena detaljna analiza stanja informacione bezbjednosti u javnoj upravi i kritičnim infrastrukturama, koje su poznate po tome da su u lošem stanju.
Rekli su da su izradili smjernice razvoja informacione bezbjednosti i izvršili projektovanje novog nacionalnog sistema zaštite i da to po obimu, resursima i složenosti predstavlja najveći IKT projekat u Srpskoj i da će obuhvatiti 780 institucija i ustanova.
[irp posts=”945707” ]
Najavili su da se do kraja avgusta očekuje početak implementacije projekta u dvije paralelne faze koje omogućavaju integraciju državnih organa, akademskog i privatnog sektora u upravljanju incidentima. Pred kraj oktobra mi i dalje ne znamo da li je implementacija ovog projekta počela.
Osim toga, saznali smo da planiraju da se ovaj softver implementira u sve institucije u Srpskoj na rok od deset godina, a da je ELINC posao dobio na osnovu prethodnog dogovora iza zatvorenih vrata, bez tendera i obavještavanja građana iz čijih će se džepova sve to platiti.
CAPITAL: Andrijana Pisarević
