BANJALUKA, Klijenti banaka u RS, posebno privatna preduzeća pritisnuta svjetskom ekonomskom krizom, sve masovnije kasne s otplatom podignutih kredita, pokazali su zvanični podaci.
Agencija za bankarstvo RS u svom izvještaju za prvih devet mjeseci ove godine navodi da su dospjela potraživanja banaka po plasiranim kreditima uvećana za 86 odsto u odnosu na kraj prošle godine (oko 80 miliona KM) i iznose 172,7 miliona KM. Učešće bankarskih zajmova koji se ne vraćaju na vrijeme u ukupnim kreditnim plasmanima povećano je sa 2,6 na 4,7 odsto. Više od tri četvrtine dospjelih kredita odnosi se na privatna preduzeća i društva, dok na građane otpada nešto više od petine tih zajmova.
Ukoliko bismo vrijednost svakog plasiranog kredita računali prosječno, to bi značilo da je lani kasnila otplata svakog 38. kredita, a ove godine svakog 21. Po istoj računici, svaka 13. privatna firma ne vraća kredit na vrijeme, dok je to kod građana rjeđa pojava i kasni otplata svakog 42. kredita.
U Agenciji za bankarstvo RS ističu da rast dospjelih potraživanja, posebno u realnom sektoru, upozorava na neophodnost kvalitetnije analize kreditne sposobnosti zajmoprimaca pri odobravanju kredita i potrebu sistematičnijeg praćenja redovnog servisiranja kredita. Pogoršanje naplativosti kredita iz realnog sektora, kako procjenjuju, u narednom periodu će se odraziti i na druge sektore, posebno stanovništvo.
“Krediti građanima su i dalje u kategoriji najsigurnijih plasmana za banke, ali nivo i rast dospjelih potraživanja treba pratiti s povećanom pažnjom s obzirom na to da se uglavnom radi o dugoročnim kreditima”, ukazuju u Agenciji.
Aleksandar Ljuboja, predsjednik Sekcije za bankarstvo u Udruženju ekonomista RS – SWOT, kaže da su ovi podaci odraz globalne recesije koja je pogodila domaća preduzeća, ali i građane, smanjujući njihovu sposobnost redovnog servisiranja obaveza, pa tako i otplate kredita. Privreda bi se, ukazuje, mogla rasteretiti kroz reprogram ili moratorijum na otplatu kredita, ali je za to, ocjenjuje, potrebna liberalnija politika rezervisanja sredstava koju bankama propisuje Agencija za bankarstvo.
“Regulator bi u kriznim situacijama, kakva je sada, bankama trebalo da smanji zakonsku stopu potrebnih rezervisanja za potencijalne kreditne gubitke za slučajeve u kojima se argumentovano može odbraniti kreditni projekat”, kaže Ljuboja.
On ističe da to treba da bude privremena mjera koja će važiti do okončanja ekonomske krize, a sve u cilju očuvanja radnih mjesta i pomoći zdravim preduzećima koja su ne svojom krivicom zapala u probleme otplate kredita.
Krediti povećani za dva odsto
Ukupni kreditni plasmani banaka u RS za prvih devet mjeseci ove godine povećani su za dva odsto u odnosu na kraj 2008. godine i iznosili su 3,67 milijardi KM.
Krediti privatnim preduzećima i građanima ostali su skoro na istom nivou kao i minule godine, dok rast od po 31 odsto bilježe plasmani prema institucijama (uglavnom opštinama) i državnim preduzećima. Nezavisne novine
