BERLIN, Njemački „Velt“ pitao je 18 dobitnika Nobelove nagrade za ekonomiju da li svijetu prijeti nova finansijska kriza poput one koja je 2008. uzdrmala globalnu ekonomiju.
Odgovor najvećih svjetskih ekonomskih stručnjaka je jedno izuzetno zabrinjavajuće „da“.
Dobitnici Nobelove nagrade za ekonomiju jednom godišnje se sastaju kako bi raspravljali o aktuelnim temama iz njihova naučnog područja, a ove godine sastanak je održan u bavarskom gradu Lindauu, na Bodenskom jezeru.
Ekonomski nobelovci ne vjeruju baš izjavama Dženet Jelen, šefice američkog Sistema federalnih rezervi (tj. Narodne banke) koja je krajem jula izjavila da „za naših života više neće biti finansijske krize“.
Dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju 2016. godine Bengt Holmstrom smatra da Jelen greši.
„Ne bih se kladio da neće biti krize. Kad god smo uvjereni da više neće biti krize banaka, rizik se zapravo povećava.“
Njegov kolega Edvard Preskot, ekonomski nobelovac iz 2004. godine, ima još mračnije predviđanje.
„Sa velikom sigurnošću možemo da očekujemo novu finansijsku krizu u ne tako dalekoj budućnosti“.
Štaviše, ekonomske nobelovce brine što je moguća svjetska finansijska kriza političarima nevažna tema. Nju su u zapećak gurnuli terorizam, potencijalni nuklearni sukob SAD-a i Sjeverne Koreje i stalni ispadi novog američkog predsjednika Donalda Trampa, pa se ne posvećuje dovoljno pažnje nestabilnosti finansijskih sistema i ekonomskim problemima.
Ako Trampova administracija sprovede najavljenu deregulaciju „Volstrita“…
Nobelov laureat iz 2007. godine Erik Maskin predviđa da bi Trampova ekonomska politika, u kojoj se najavljuje velike deregulacija Volstrita, mogla da ubrza dolazak nove globalne finansijske krize.
„Ako sadašnja američka administracija odluči da olabavi postojeća pravila, kriza je sve vjerovatnija“, smatra Maskin.
Ekonomski nobelovac iz 2000. Danijel Makfaden nudi još strašnije predviđanje.
„Finansijske krize kreću se kao električna energija kroz jednu veliku mrežu. Kao i kad je riječ o struji, neizbježni su kratki spojevi. Mi danas nemamo odgovarajuće instrumente da bismo te nestabilnosti nadgledali, regulisali i njima upravljali. Zbog toga je nova finansijska kriza jednostavno neizbježna.“
Roboti ljudima uzimaju radna mjesta Makfaden nema vjere ni u ekonomsku stabilnost evrozone, a time ni cijele Evropske unije.
„Evro može da napreduje samo ako EU u fiskalnoj politici evrozone uspostavi zdravije odnose i počne odlučno da se bori protiv privredne stagnacije u članicama u kojima vlada slaba produktivnost.“
U prevodu to glasi: privredna moć Njemačke zapravo je jedan od destabilizirajućih faktora evrozone.
Nobelovac Preskot dodaje da je „vrlo pesimističan u vezi sa evrom“ i da je „pravo pitanje koliko će štete evro naneti članicama evrozone prije potpunog kolapsa“.
Ključni problem za Preskota je taj što su članice EU izgubile suverenitet odlučivanja u ekonomskoj politici i upozorava na to da se članicama mora dati mogućnost da bankrotiraju. Ekonomski nobelovac iz 2002.
Vernon Smit ipak smatra da bi evro mogao da prosperira, ali zahvaljujući tome što „SAD u globalnom takmičenju valuta gubi pozicije zbog loše pozicije dolara“.
Na sastanku u Lindauu ekonomski nobelovci su takođe upozorili na opasnost od klimatskih promjena koju vide kao najveću pretnju stabilnosti svijeta i na sve brži razvoj robotike i automatizacije koji će dovesti do toga da će mašine oduzeti ljudima milione radnih mjesta. Sputnjak
