KREŠEVO – Opština Kreševo je mala, ali je važno i snažno uporište HDZ-a BiH. U opštinskom vijeću koje broji 15 odbornika, 10 ima ova stranka. Kreševo, prema nezvaničnom popisu iz 2013. godine, ima 5.273 stanovnika, od toga oko 4.500 glasača.
Na lokalnim izborima 2020. godine glasalo je manje od polovine, njih 2.200, a za načelnika je izabran kandidat HDZ-a BiH Renato Pejak, dobivši oko 78 odsto glasova, procentualno identično koliko prema popisu ima stanovnika hrvatske nacionalnosti. Dileme nema ko će biti načelnik nakon izbora 6. oktobra. Boris Marić (HDZ BiH) jedini je kandidat na izbornoj listi.
Dva mandata aktuelnog načelnika Kreševa Renata Pejaka karakteriše nekoliko sumnjivih radnji povezanih sa poslovanjem opštine. To su konstatovali i federalni revizori u svom izvještaju o finansijskoj reviziji Opštine Kreševo za 2023. godinu i umnogome se detalji iz izvještaja podudaraju sa prethodnim pisanjima Žurnala o dešavanjima u ovoj opštini.
Opština Kreševo svojevremeno je poklonila državno zemljište privatniku, koji je zbog neisplaćenog kredita to državno zemljište morao predati NLB Banci. Parcele na potezu Rakova Noga-Bjelovići morale su biti uknjižene kao državna imovina jer je na njima bio izglasan javni interes. Nakon što je 2009. otvorena tvornica vapna na ovom području u vlasništvu BFS-a, firma Barit otkupljuje udjele u spornim parcelama koje su tada bile u privatnom vlasništvu. Obje firme su vlasništvo porodice Stanić. Otkupljeno je 12 parcela, nakon čega Opština izgradnju puta proglašava javnim interesom. To je podrazumijevalo da će Opština izvlastiti nekretnine od Barita u svoju korist, piše Mis BiH.
Barit je parcele iskoristio kao zalog za kredite kod NLB banke. Kreditne obaveze nisu na vrijeme ispoštovane i NLB se tada uknjižava kao vlasnik dijela parcela. Krivična prijava je dostavljena Tužilaštvu SBK, koje je procijenilo da nema krivičnog djela. U međuvremenu su parcele na nepoznat način uknjižene na opštinu Kreševo, a izvori Žurnala navode da se sve dogodilo nakon što je načelnik Pejak zatražio od Stanića da riješe ovaj problem, svjestan da je nezakonito uknjižavanje državne imovine krivično djelo.
Finansijski manje štetno, ali jednako zakonski sporno bila je i odluka Opštinskog vijeća Kreševo iz 2022. kojom je načelnik ovlašćen da može “potpisati ugovor sa načelnikom Opštine Vitez o ustupanju opštinskog pravobranioca Vitez”. Pejak je pravobranioca odlučio “rentati” za utvrđivanje javnog interesa i izvlaštenje nekretnina za određene rekonstrukcije u opštini Kreševo. Ova odluka je po Zakonu o pravobranilaštvu SBK nezakonita, jer svaka opština u ovom kantonu osniva svoje pravobranilaštvo, a zakon ne predviđa mogućnost “iznajmljivanja” pravobranilaca.
“Zbog činjenice da je mjesto pravobranioca upražnjeno od 2005. godine, a Opštinsko javno pravobranilaštvo za područja opština Kreševo, Kiseljak i Fojnica ukinuto 2023. godine, nije osigurano obavljanje poslova zaštite imovine i imovinskih interesa Opštine”, navedeno je u izvještaju federalnih revizora.
Imali su kreševski opštinari još poslovnih poteza koji se “sudaraju” sa zakonom. Jedna od tih bila je namjera da opština dijelom finansira izgradnju dalekovoda do dvije male hidroelektrane, ukupne vrijednosti 3,3 miliona KM. Pola iznosa trebala je platiti Elektroprivreda HZ HB, pola miliona opština Kreševo, a ostatak kompanije u čijem su vlasništvu male hidroelektrane. Jedna od mHE u vlasništvu je kompanije Euro-Power iz Tešnja, vlasnika Izudina Ahmetlića, onog koji posjeduje profitabilnu kompaniju Hifa-oil.
Nakon što su shvatili da nemaju potreban novac, u Kreševu su se dosjetili inovativne poslovne “vratolomije”. Koncesiju i dozvolu za izgradnju te mHE dobila je prvo firma Radava, koja će 2015. sva prava prenijeti na Euro-Power. Kako Radava posjeduje kamenolom, napravljen je ugovor kojim bi novac od koncesija koje budu uplaćene u opštinski budžet od kamenoloma i mHE bio uložen u izgradnju ovog dalekovoda:
“Prosto rečeno: Mi ćemo vama kao opštini platiti naše koncesije, a vi ćete tim istim novcem platiti obaveze koje imate iz našeg zajedničkog ugovora i na taj način ćemo opet postići planirano. Novac koji su Radava i Euro Power Tešanj dužni po zakonu uplatiti po osnovu koncesija, ponovo ćemo vratiti natrag kroz obaveze opštine Kreševo kroz ovaj ugovor”, rekao je tada sagovornik Žurnala iz Kreševa, prenosi Misbih.
Pri tome su u opštini svjesno ili ne zanemarili važan detalj: firma Radava ima šest blokiranih računa u različitim bankama – i nijedan aktivan. U finansijskoj je blokadi već godinama, i sasvim je bilo jasno da ne može potpisati bilo kakav ugovor o prenosu finansijskih sredstava, a pogotovo ugovor sa javnom ustanovom kakva je opština.
Šta sadašnji načelnik Kreševa ostavlja svom nasljedniku na funkciji?
U odnosu na onaj iz 2021. godine, budžet opštine za 2024. godinu je gotovo udvostručen i iznosi oko 4,9 miliona maraka. Istovremeno, opština ima podršku koju dodjeljuje Vlada Hrvatske, a ništa manje darežljiva nije u posljednje vrijeme ni federalna Vlada.
Za izgradnju “Poslovnog inkubatora” u zoni Resnik, Vlada Hrvatske je 2022. dostavila oko 162.500 maraka, a dvije godine kasnije još oko 235.000. Ovaj projekat, vrijedan 1,2 miliona, započet je 2022. godine. Ove godine, nakon početnih 62.000 maraka, federalna vlada bila je znatno darežljivija, pa je odobrila 395.000 maraka za dovršetak poslovnog inkubatora. Ugovor sa načelnikom potpisao je federalni ministar razvoja, preduzetništva i obrta Vojin Mijatović, koji je, kako saznajemo, uspostavio dobre odnose sa familijom Stanić.
Tu dolazimo do pravih vladara Kreševa, familije Stanić. Braća Zvjezdan, Svjetlan i Goran, svaki u svom segmentu razvili su velike poslove, prije svega u Hrvatskoj. Posjeduju desetke firmi i zastupništava, najviše u BiH i Hrvatskoj, vrijednih stotine miliona, kao i nekretnina. Pored fabrike sokova, u Kreševu je pod patronatom Gorana Stanića ova porodica posjedovala firme Barit i BFS. Žurnal je godinama pisao o radu ovih kompanija u Kreševu.
Milioni koje su profitirali na spornoj privatizaciji Feroelektra tek su djelić enormnog bogatstva kojeg umnožavaju i u inostranstvu. U proteklih desetak godina Stanići su uložili 35 miliona maraka u nekretnine na širem području Zagreba. Ove godine kupili su i hotel Ambasador na Crikveničkoj rivijeri vrijedan deset miliona eura.
Federalna revizija
O aktivnostima kreševskih opštinara federalni revizori su objavili poseban izvještaj. Po nalazu federalnih revizora, pečat Opštine Kreševo proteklih godina bio je “direktni sporazum”. I dok je zakon o javnim nabavkama precizan, a po kojem se “direktnim sporazumom” mogu sklapati poslovi do šest hiljada KM, opština Kreševo je, po tvrdnji revizora, ovaj zakon tumačila fleksibilno, pa je i više poslova plaćano bez raspisivanja tendera i uz konkretne uslove.
“Po osnovu direktnog sporazuma izvršeno je 113 nabavki sa ukupno ostvarenim iznosom od 413.348 KM, dok je najveći iznos isplaćen društvu Građevinarstvo Baja Kreševo u iznosu od 16.429 KM za izvođenje radova na postavljanju rasvjete”, navedeno je u izvještaju. Misbih
