LONDON, Fosili su u modi, pa se kupci otimaju za njih na onlajn aukcijama.
Međutim, taj trend izazvao je zabrinutost u svjetskoj naučnoj zajednici.
U prodajnoj sali aukcionarske kuće Kristi u Londonu kupci se guraju kako bi bolje zagledali – ne umjetnička djela, stilski namještaj ili skupocjeni nakit – već fosile toliko stare da je to teško i pojmiti.
Tu su rogovi triceratopsa, zubi tiranosaurus reksa i rep patkokljunog dinosaurusa (hadrosaurida), stari 66 miliona godina.
Ponuđači od Kalifornije do Mađarske priključuju se onlajn aukciji i uzbuđeni žagor se pojačava u prostoriji u kojoj se prikazuju slajdovi paleontološkog blaga poput crnih zuba megalodona (džinovske praistorijske ajkule) – ili jaja sauropoda i fosilizovanih vilinih konjica.
Privatni kolekcionari u proteklih nekoliko godina pokazuju povećano interesovanje za praistorijske ostatke, piše BBC.
Kupci iz više od 50 zemalja redovno učestvuju prilikom prodaja poput ove, kaže Džejms Hislop, šef Kristijevog odjeljenja za nauku i istoriju prirode.
Glumci kupuju
Interesovanje poznatih javnih ličnosti među kojima su Leonardo di Kaprio, Rasel Krou i Nikolas Kejdž pomoglo je fosilnim ostacima da postanu modni hit.
Fosili dinosaurusa možda još ne mogu da se porede sa umjetničkim djelima u pogledu najskupljih prodajnih primjeraka, ali rast tražnje znači da i cijene ubrzano rastu.
Tako su se jaja ptice slona prije jedne decenije prodavala za 20.000-30.000 funti, na primer, a sada dostižu cijenu od 100.000 funti.
Hisplop ističe prodaju jednog od najrjeđih primjeraka: fosil ženke ihtiosaurusa. Sa 3,5 metara visine najveći je ikada prodat fosil.
Praistorijska riba-gušter plivala je okeanima u ranom periodu jure, a dostigla je cijenu od 240.000 funti.
Hislop pripisuje rastuće interesovanje za praistorijske ostatke generaciji koja je odrasla na filmovima serijala “Park iz doba jure” (1993-2001).
Prema Nacionalnoj geografiji, svake godine otkrije se 50 novih vrsta dinosaurusa.
A na I-beju, popularni su fosili mosasurusa. Ostaci ovih zapanjujućih morskih reptila sada mjenjaju vlasnika, čak 42 odsto više nego prethodne godine, proda se oko stotinu njih mjesečno samo u Ujedinjenom Kraljevstvu.
Osim toga, tu se mogu naći i lobanje triceratopsa i kosturi beba alosaurusa, čija cijena varira od nekoliko hiljada do nekoliko stotina hiljada funti, a I-bej prijavljuje godišnji rast prodaje fosila od 22 procenta.
Naučnici zabrinuti
Međutim, ovakav porast popularnosti fosila zabrinjava naučnike, jer podstiče ilegalnu trgovinu fosilnim ostacima.
Dok neke zemlje poput SAD dozvoljavaju privatnim lovcima na fosile da slobodno prodaju ono što nađu, druge kao što su Kina, Mongolija i Brazil, zabranjuju promet.
I pogotovo izvoz svih fosila. Takođe rade na tome da vrate odnesene primjerke.
Tako je, na primer, 70 miliona godina stara lobanja tiranosaurusa bataara, azijskog rođaka Ti-reksa, koju je glumac Nikolas Kejdž kupio na aukciji u SAD 2012, docnije vraćena na zahtjev mongolske vlade.
Uprkos tome, paleontolog koji je dobio tu pravnu bitku, Bolortsetseg Mindžin, kaže da i pored napora vlasti i dalje ima mnogo slučajeva krađe nacionalnog blaga, što predstavlja rizik po same fosile, jer kradljivci nemaju znanja i vještine potrebne da se oni očuvaju, a dijelovi ih zanimaju samo radi novca, pa tako unište čitave skelete samo radi zuba.
“Tretiraju ih kao robu, a ti fosili su neprocenljivi”, kaže on
Kupci to možda ne shvataju, dodaje on, ali izuzev ukoliko su sigurni u porijeklo primjeraka koje kupuju, oni možda i indirektno čine štetu podstičući trgovinu na crnom tržištu fosila.
Hislpo kaže da ne bi trebalo demonizovati privatne kupce kao da su “divljaci koji čuvaju svoje kosti dinosaurusa i ne dopuštaju nikom da ih vidi”.
On ističe da su mnogi od njih srećni što mogu da ih izlože i ponude naučnicima za proučavanja.
Ali problem je što, kako tempo pronalaženja novih fosila nikako ne jenjava, može doći do toga veliki dio tog istorijskog blaga završi u privatnim rukama, često i bez šanse da nauka pokaže interesovanje za njih. B92
